ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΒΑΛΙΕΡΑΚΗΣ – ΚΟΣΟΝΑΚΟΣ

Στρατηγός του 1821 από την Καρυούπολη της Μάνης

Του Δημήτρη Μαριόλη

ιστορικού – νομικού

οπλαρχηγός 3ης τάξης το 1837 (Αντισυνταγματάρχης) http://army.gr/

Νότια του Γυθείου βρίσκεται ο παλαιός δήμος Καρυουπόλεως, ο οποίος περιλάμβανε τις, ακόμη παλαιότερες, επαρχίες Φωκά και Τρυγονά. Οι ονομασίες των επαρχιών αυτών, παραπέμπουν αντίστοιχα στις δύο ομώνυμες αρχοντικές οικογένειες, που από τα χρόνια του Βυζαντίου κατοικούσαν σ’ αυτές.

          Στα χρόνια της Ενετοκρατίας στην Πελοπόννησο (1685 – 1715), στην περιοχή  αυτή διακρίθηκε ο Θωμάς Φωκάς, ο οποίος λόγω των υπηρεσιών του προς την Βενετία, κατά τον πρόσφατο τότε Βενετοτουρκικό πόλεμο, ονομάστηκε Ιππότης (Kavalier) του Αγίου Μάρκου. Έκτοτε, οι απόγονοι του, εκτός του αρχικού επωνύμου, έφεραν και το επώνυμο »Καβαλιεράκης», αρκετοί δε από αυτούς πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες κατά τον Αγώνα της Εθνεγερσίας.

     Από τους σημαντικότερους της οικογένειας αυτής, υπήρξε ο Παναγιώτης Καβαλιεράκης – Κοσονάκος,  ο οποίος χάριν των αγώνων του  προάχθηκε από τις επαναστατικές κυβερνήσεις δις σε στρατηγό (το 1823 και το 1825). Ο αγωνιστής γεννήθηκε το 1803 στον οικισμό της Καρυούπολης  και ήταν έγγαμος με την  Μαρία Μαυρομιχάλη, μία από τις τρεις κόρες του ηρωικού  Κυριακούλη.

          Πήρε μέρος σε νεαρή ηλικία και ευθύς εξαρχής στον απελευθερωτικό αγώνα, ως αρχηγός μανιάτικου εκστρατευτικού σώματος στην πολιορκία της Μονεμβασιάς,  της Τριπόλεως (1821), στην απόκρουση του Δράμαλη στο Άργος (1822), στις  επιχειρήσεις κατά των Τούρκων, όταν αυτοί πολιορκούσαν το Μεσολόγγι κατά την πρώτη πολιορκία, καθώς και στις μάχες στη Δυτική Στερεά Ελλάδα  (Νοέμβριος 1822 – Φεβρουάριος 1823, σε Δραγαμέστο, Μαχαλά, Ασπροπόταμο, υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη). Πολέμησε επίσης στο πολιορκούμενο Νεόκαστρο (1825) κατά του Ιμβραήμ, καθώς και στις μάχες Βέργας Αλμυρού και Διρού στη Δυτική Μάνη (Ιούνιος 1826), Μηνιάκοβας και Πολυαράβου στην Ανατολική Μάνη (Αύγουστος 1826).

          Μετά την Επανάσταση, επί Κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια, ο Κοσονάκος ακολούθησε το υπό τους Μαυρομιχαλαίους αντικυβερνητικό στρατόπεδο και ήταν ένα από τα μέλη της »Συνταγματικής Διοικητικής Επιτροπής της Σπάρτης», ενώ το 1832 πήρε μέρος ως πληρεξούσιος της επαρχίας Φωκά στην Εθνοσυνέλευση της Προνοίας.

          Επί Όθωνα υπηρέτησε ως λοχαγός στο Πεζικό (Ακροβολιστές), ενώ στη συνέχεια (1844) προάχθηκε σε ταγματάρχη και μετατέθηκε στην προικοδοτημένη Φάλαγγα. Το επόμενο έτος (1845) προάχθηκε σε αντισυνταγματάρχη, ενώ το 1848 μεταφέρθηκε από την προικοδοτημένη στην ενεργητική Φάλαγγα, στην οποία υπηρέτησε μέχρι το τέλος του βίου του. Τιμήθηκε επίσης με το αργυρό μετάλλιο του Αγώνος.

Πύργος και συγκρότημα Φωκά Καβαλιεράκη – Κοσονάκου https://www.exploring-greece.gr/

          – Αξιόλογη πηγή για τη δράση του Παναγιώτη Κοσονάκου, κατά την Επανάσταση του 1821 αλλά και αργότερα, αποτελεί η υπηρεσιακή αναφορά του με συνημμένα διάφορα πιστοποιητικά,  που ο ίδιος  υπέβαλε στην Διοίκηση του τάγματος όπου υπηρετούσε τον Δεκέμβριο του 1842,  με τελικό αποδέκτη το Υπουργείο Στρατιωτικών και με σκοπό την περαιτέρω προαγωγή του σε ανώτερο βαθμό. Το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής (ΓΑΚ, Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών Οθωνικής Περιόδου, Φ. 77) :       

»Ο Λοχαγός διοικητής του Α’ λόχου των εκλεκτών του 5ου πεζικού Τάγματος (Ακροβολισταί)

           Προς :

        Την Β. Διοίκησιν του αυτού Τάγματος ενταύθα, περί προβιβασμού και μεταθέσεως,  Μεθώνη την 24 Δεκεμβρίου 1842

          Ο ευσεβάστως υποφαινόμενος κατά προφορικήν υψηλήν διαταγήν της Α. Μεγαλειότητος, αναφέρω ταπεινώς δια της Β. Ταύτης Διοικήσεως τα ακόλουθα, τα οποία παρακαλώ να τεθώσιν υπόψιν της Α. Μεγαλειότητος.

          Κατά την αρχήν της Ελληνικής Επαναστάσεως, καταγόμενος από επίσημον οικογένειαν της Λακωνίας εξεστράτευσα αμέσως με 200   στρατιώτας και επήγον εις την πολιορκίαν του Φρουρίου Επιδαύρου Λιμηράς (Μονεμβασία) όπου εχρημάτισα απ’ αρχής μέχρι της αλώσεως του, εις των διακεκριμένων πολιορκητών του, επομένως δε παρερεύθην εις την πολιορκίαν της Τριπόλεως και εις τας μάχας του Δράμαλη.

          Κατά το 1822 , διέβην εις Μεσολόγγιον, με 170 στρατιώτας, όταν πολιορκείτο παρά του Κιουταχή, επομένως επέρασα εις Δραγαμέστον και παρευρέθην εις την Μάχην του Άσπρου Ποταμού (Αχελώου) όπου επνίγησαν δύο χιλιάδες Τούρκοι. Δι όλα ταύτα η προσωρινή τότε Διοίκηση της Ελλάδος με ετίμησεν με το βαθμό του Στρατηγού.

          Έπειτα δε παρευρέθην εις όλας τας κατά του Ιμβραήμ Μάχας, εις τα Μεσσηνιακά Φρούρια, εις Αλμυρόν, Διρόν και Πολυάραβον.

          Μετά την αισίαν άφιξην της ΑΜ εστάθην απ’ αρχής πιστός υπήκοος και ζηλωτής του ΥΒ θρόνου. Εις τας κατά την Λακωνίαν γεννηθείσας ταραχάς, κατά το 1834 και εις τας αποστασίας της Μεσσηνίας, συνετέλεσα όσον ηδυνάμην και με δύναμην λόγου ως και με τα όπλα εις τας χείρας, έχων πάντοτε αρκετούς στρατιώτας υπό την οδηγίαν μου.

          Ο πρώην Αντισυνταγματάρχης Κύριος Φέδερ, γνωρίζων εκ του πλησίον, τας προς τον θρόνον εκδουλεύσεις μου, με εσύστησε, ως η ΑΜ ευηρεστήθη να με διορίση, υπολοχαγόν διοικητή λόχου, εις το πρώτον σχηματισθέν Τάγμα της Λακωνίας, εις ο υπηρετώ ήδη οκτώ έτη, με όλον τον ζήλον και πιστήν αφοσίωσην, ούτω εδιακρίθην εις πολλάς περιστάσεις, προσθέτω δε ότι τον εκ στρατιωτών Αξίων  σχηματισμόν του Λόχου μου, τον ενήργησα αυτός εγώ, όπου Μάρτυρες των λόγων μου τούτων είναι τα διασωθέντα επίσημα διπλώματα και ενδεικτικά μου, τα οποία η Β. Διοίκησις ταύτη ευαρεστήθη προ πέντε ήδη μηνών και διεύθυνε εις την Β. επί των Στρατιωτικών Γραμματείαν της Επικρατείας, συστήνουσα με ως ικανόν να αξιωθώ παρά της ΑΜ τον Σταυρόν του Σωτήρος και παρακαλώ ώστε τα ρηθέντα διπλώματα και ενδεικτικά μου να τεθώσιν υπ’ όψιν της ΑΜ ομού με την παρούσαν έκθεσιν.

          Η Επιτροπή της Β. Φάλαγγος της Λακωνίας, με εσύστησεν και η ΑΜ ευηρεστήθην να με τιμήσει με τον βαθμόν του Ταγματάρχου της Φάλαγγος, αλλ’ η ρηθείσα Επιτροπή με αδίκησε, διότι φρονώ ότι μ’ ανήκει ανώτερος βαθμός.

          Εξαιτούμαι δε ταπεινώς επί τέλους ίνα ήθελεν ευδοκήση η ΑΜ και με προβιβάση εις τον βαθμόν του Αντισυνταγματάρχου εις την Β. Φάλαγγα και με διορίσει εις την Α Τετραρχίαν της Αττικής.

                                                                                         Π. Κοσονάκος

                                                                                              Λοχαγός »      

– Μαζί με την παραπάνω έκθεση,  ο αγωνιστής  όπως προαναφέρθηκε είχε υποβάλει και μία σειρά σημαντικών πιστοποιητικών τα οποία αποδείκνυαν τη δράση του κατά την Επανάσταση. Ένα από αυτά, υπογεγραμμένο από τον Π. Μαυρομιχάλη, Θ. Κολοκοτρώνη και Νικήτα Σταματελόπουλο  στις 9-8-1829 στο Άργος, έχει ως εξής :

»Ο υποφαινόμενος πιστοποιώ ότι ο Κ. Π. Κοσονάκος Καβαλιεράκης, από της αρχής του Ιερού μας αγώνος, με αρκετούς στρατιώτας, ενεφανίσθη εις την πολιορκίαν της Μονεμβασίας, συντελέσας γενναίως και εναρέτως τα χρέη του, ακολούθως εις την άλωσιν της Τριπολιτσάς, εις τον ερχομόν του Δράμαλη, εις την ΔυτικοΣτερεάν Ελλάδαν, εις το Νεόκαστρον, καθώς και εις όλας τας δοκιμάς του Ιμβραήμη εναντίον της Σπάρτης αγωνίσθη γενναίως εις όλας τας εκστρατείας και πολλάκις εκινδύνευσεν εις την εναντιότητα του εχθρού, φυλάττοντας πάντοτε ευταξίαν εξοδεύοντας και εξ ιδίων του και εκ τούτου του δίδω το παρόν μου δια να του χρησιμεύσει εις τον Σ. Κυβερνήτην. Την 9 Αυγούστου 1829, Εν Άργει.

                                                                  Π. Μαυρομιχάλης επιβεβαιεί

                                                                  Θ. Κολοκοτρώνης

                                                                  Νικήτας Σταματελόπουλος

Ίσον απαράλλακτον τω πρωτοτύπω

Την 26 Απριλίου 1833

Εν Μαραθωνησίω                                   (Τ.Σ) Οι Δημογέροντες

                                                                Π. Αντων. Γρηγοράκης

                                                                Π. Ρετζέπερης »

– Ένα ακόμη, επίσης σημαντικό έγγραφο που προσκόμισε ως επικυρωμένο αντίγραφο του πρωτοτύπου, ήταν η από 15 Ιουνίου 1823 γνωστοποίηση της προαγωγής του στο βαθμό του Στρατηγού, η οποία έχει ως εξής :

»Υπουργ. Πολεμ.

Περιοδ. Β

Αρ. 474                      ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

                                           Το Υπουργείον των  Πολεμικών

                                   Προς τον Κύριον Παναγιώτην Κοσονάκον

          Η Διοίκησις με διαταγήν της υπ’ αρ. 1785 χάριν ευγνωμοσύνης δια τας πιστάς προς την πατρίδα εκδουλεύσεις σου σε προβιβάζει εις τον βαθμόν της στρατηγίας. Το υπουργείον τούτο ενώ σε συγχαίρει δια τον κατ’ αξίαν προβιβασμόν σου, έχει χρηστάς ελπίδας, ότι η εκ μέρους της Διοικήσεως τιμή αύτη θέλει εξάψη εις την ψυχήν σου νέον υπέρ της πατρίδος ζήλον και περισσότερες εκδουλεύσεις.

Το παρόν επέχει τύπον διπλώματος έως ου να σοι δοθή το καθ’ αυτού τακτικότερον εν καιρώ αρμοδιοτέρω.Εν Τριπολιτσά τη 15 Ιουνίου 1823.

(Τ.Σ) Ο Γεν. Γραμματεύς και δι’ αυτού          Ο Υπουργός των πολεμικών

Γεώργιος Γαζής                                             Χρ. Περραιβός

Ίσον απαράλλακτον τω πρωτοτύπω

Την 26 Απριλίου 1833

Εν Μαραθωνησίω                                        (Τ.Σ) Οι Δημογέροντες

                                                                     Π. Αντων. Γρηγοράκης

                                                                     Π. Ρετζέπερης »

Η παραπάνω αναφορά και αίτησή του, εισακούσθηκε μετά από δύο χρόνια, δεδομένης της μισθολογικής του εξέλιξης, που ακολούθησε στη Φάλαγγα την περίοδο από το 1844 έως το 1848, όπως παραπάνω περιγράψαμε. Σε άλλο μεταγενέστερο υπηρεσιακό έγγραφό του, με ημερομηνία 18-12-1856, όταν οι Τετραρχίες της Φάλαγγας διαλύθηκαν, γνωστοποίησε προς το Φρουραρχείο Σπάρτης ως τόπο προσωρινής διαμονής και μισθοδοσίας του το Λιμένι του δήμου  Οιτύλου Λακωνίας.

          Ακόμη, υπάρχει και μία ενδιαφέρουσα μαρτυρία ότι κατά τις ταραχές που ξέσπασαν στη Μάνη επί Παπουλάκου (1852), οι ένοπλοι Μανιάτες »πότε εφώναζον ότι έρχεται ο Λεωνίδας Μαυρομιχάλης με 4.000 όπλα, πότε ο Κοσονάκος με 2.000, πότε ο Πέτρος αν και αποθαμένος και τα παρόμοια» (Αντισυνταγματάρχης  Κουτσογιαννόπουλος προς Υπουργό Εσωτερικών, 20 Ιουλίου 1852, ΓΑΚ Οθωνικό  Αρχείο, Γραμ. Εσωτ. Φ 182).    

          Ο Παναγιώτης Κοσονάκος απεβίωσε τον  Ιανουάριο του 1866 έχοντας  το βαθμό του αντισυνταγματάρχη της Ενεργητικής Φάλαγγας. Στο φύλλο της εφημερίδας »ΜΕΣΣΗΝΗ» της 19 Ιανουαρίου 1866, διαβάζουμε σχετικά :

          »Ο Γέρων Κοσονάκος επανερχόμενος εξ Αθηνών ετελεύτησεν εν τω ατμοπλοίω. Ο Θεός μακαρίσαι την ψυχήν του και επαναπαύσαι τους υπέρ της ανεξαρτησίας αγωνισθέντας εν τοις κόλποις του Αβραάμ».

          Με βασιλικό διάταγμα του Γεωργίου Α΄ (ΦΕΚ 53/13-7-1866), περί  συντάξεως, απονεμήθηκε μηνιαία σύνταξη 70 δραχμών στη Μαρία χήρα του αποβιώσαντος αντισυνταγματάρχου της φάλαγγας Παναγιώτου Κοσονάκου και τα τέκνα αυτού Πέτρο  ετών 19 και Ελένη 15, με αναδρομική ισχύ από 1 Φεβρουαρίου 1866. Ένα χρόνο αργότερα, ο γιος του Γεώργιος Κοσονάκος, λοχαγός εν ενεργεία και αρχηγός εκστρατευτικού σώματος, θα έβρισκε ηρωικό θάνατο ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση.

η γνήσια υπογραφή του ήρωα

ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΣΤ. ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗ »ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΤΟΥ 1821 ΣΕ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ», εκδ. Αδούλωτη Μάνη (2008), σελ. 257 – 259.

-Ι. ΛΕΚΚΑΚΟΥ »ΜΑΝΗ ΕΡΑΝΙΣΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ» (2004), σελ. 69 – 70.

-ΚΑΙΤΗΣ ΑΡΩΝΗ ΤΣΙΧΛΗ »ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 1833 – 1881», εκδ. Παπαζήση (2009), σελ. 382.

-ΓΑΚ,   Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών Οθωνικής Περιόδου, Φ. 77

-ΔΙΑΦΟΡΑ ΦΕΚ : 29/5-9-1844, 14/29-5-1845, 35/16-12-1848, 53/13-7-1866

– Εφημερίδα »ΜΕΣΣΗΝΗ» φύλλο της 19-1-1866.

Πειρατεία εις βάρος Μανιατών το 1825

Του Γιάννη Μιχαλακάκου

εκπαιδευτικού

Το Μαραθονήσι, άποψη του χωριού και των ερειπίων του Γυθείου, χαλκογραφία του Δήμου Stephanopoli από το βιβλίο Voyage de Dimo et Nicolo Stephanopoli en Grèce…, Παρίσι 1800

Είναι γενικά γνωστό πως την περίοδο της Τουρκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο η δράση των πειρατών μουσουλμάνων και χριστιανών ήταν ανεξέλεγκτη. Για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι οικισμοί κατά την διάρκεια της περιόδου αυτής τόσο για να αποφεύγουν τους πειρατές όσο και τους Τούρκους βρίσκονταν σε ορεινά και ημιορεινά μέρη. Παρά ταύτα η ανάγκη για εμπόριο και ευημερία ήταν επιβεβλημένη. Τα χρήματα που δημιουργούνταν από τις εμπορικές συναλλαγές των Ελλήνων με τις χώρες του εξωτερικού οδήγησαν σε ακμή πολλές περιοχές (Ύδρα, Σπέτσες, κ.ά.). Έτσι πολλά λιμάνια παρά την επικίνδυνη θέση τους συνέχισαν να κατοικούνται και να ευημερούν και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μάλιστα μετά τα Ορλοφικά όπου δόθηκαν και κάποια προνόμια για εμπορικούς σκοπούς, όπως για παράδειγμα τα πλοία να φέρουν μικρό οπλισμό για προστασία, η ανάπτυξη του εμπορίου και της οικονομικής ακμής ήταν εκρηκτική.

Το λιμάνι του Γυθείου (Μαραθονήσι όπως λεγόταν τότε), δεν αποτέλεσε εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Παρότι οι Μανιάτες δεν ασχολούνταν ιδιαίτερα με το εμπόριο η οικογένεια Γρηγοράκη με τους επιμέρους κλάδους της εκμεταλλευόμενη το λιμάνι αυτό, το οποίο κατά πολλούς ήταν το σημαντικότερο της Λακωνίας την εποχή εκείνη, πλούτισε και ισχυροποιήθηκε. Ωστόσο δεν πρέπει να συγχέουμε το σημερινό Γύθειο με εκείνο του 1821. Κάθε άλλο παρά τον πλούτο και την αίγλη ενός σύγχρονου λιμανιού είχε. Οι περιγραφές ξένων περιηγητών κατά καιρούς μας δίνουν μια εικόνα ενός μικρού οικισμού (100 σπίτια περίπου), προχειροφτιαγμένου με κύρια απασχόληση την ναυτιλία (εμπόριο, ψάρεμα). Μάλιστα οι περιγραφές είναι άκρως κατατοπιστικές και ως προς τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν. Το σύστημα ήταν καθαρά φεουδαρχικό με τον άρχοντα Γρηγοράκη να χτίζει πύργο στην κορυφή του λόφου (1805). Να σημειωθεί βέβαια πως η περιοχή του Γυθείου εντάχθηκε τελευταία στην περιοχή της Μάνης (μετά το 1750) με αποτέλεσμα να υπάρχει γενικότερη αίσθηση ανασφάλειας καθώς οι Τουρκικές επιθέσεις ήταν συχνές.

Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ακόλουθο περιστατικό. Στις 7 Οκτωβρίου του 1825 στο Βουλευτικό αναγνώστηκε επιστολή του Μιχάλη Λιναρά και του Παπά Φώτη Σακελλαρίου (Λάκωνες αμφότεροι) στην οποία αναφερόταν ότι ο Γεώργιος Λαλεχός προσορμίστηκε στο Μαραθονήσι και άρπαξε τα υπάρχοντα τους. Μάλιστα εσωκλείονται αναλυτικές πληροφορίες για το τι ακριβώς εκλάπη από το μαρτήγο (είδος πλοίου το αποκαλούν και γολετόμπρικο) το οποίο είχαν κατά την διάρκεια της νύκτας στον λιμένα. Το πλοίο του καπετάν Λαλεχού κατευθυνόταν προς ενίσχυση της φρουράς του Μεσολογγίου όταν για άγνωστους λόγους παρέκλινε της πορείας του και προσορμίστηκε στο Γύθειο προχωρώντας σε πειρατεία.

Το παραπάνω περιστατικό είναι πολύ ενδιαφέρον από διάφορες απόψεις. Πρώτα από όλα κατανοούμε πως μπορεί να βρισκόμαστε εν μέσω ενός απελευθερωτικού αγώνα, μπορεί ο Ιμπραήμ να έχει αποβιβαστεί λίγους μήνες στην Πελοπόννησο, ωστόσο κάποιες συνήθειες του παρελθόντος όπως η πειρατεία ήταν βαθιά ριζωμένη στην συνείδηση των ναυτικών της εποχής. Όπως ο αρματολός μπορούσε να περάσει από την νομιμότητα στην παρανομία και να γίνει κλέφτης έτσι και ο έμπορος μπορούσε να περάσει στην πειρατεία. Όπως έλεγε για τους κατοίκους της Αρεόπολης ο Νικήτας Νηφάκης

“….. Στα φανερά πραματευτές και στα κρυφά κουρσάροι ….”

Αξιόλογο επίσης είναι το θράσος – θάρρος που είχε ο καπετάν Λαλεχός γνωρίζοντας ότι πιθανόν να γίνει αντιληπτός και να καταδιωχτεί σε μια περιοχή με μεγάλη πολεμική παράδοση και πειρατική δράση. Να σημειωθεί εδώ πως ο λόγος που είχε προσορμιστεί το μαρτήγο των Λακώνων στο Γύθειο ήταν για λόγους ασφαλείας από τον εχθρό που περιπολούσε στην περιοχή καθώς το λιμάνι ήταν οχυρωμένο. Δεν σκέφτηκαν καν ότι ελληνικό πλοίο θα προέβαινε σε τέτοια ενέργεια. Έτσι οι Μανιάτες από θύτες έπεσαν θύματα της ίδιας τους της συνήθειας.

Υδραίοι ναυτικοί. Λιθογραφία του A. Friedel

Στο σημείο όμως αυτό ενδιαφέρον έχει να δούμε μερικά βιογραφικά στοιχεία για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα:

Ο Μιχάλης Λιναράς καταγόταν από το Μαυροβούνι της Μάνης. Ήταν σύμμαχος και ανιψιός της ισχυρής οικογένειας Γρηγοράκη του Γυθείου. Με τον τρόπο αυτό η οικογένεια του αναδείχτηκε από της επιφανείς – προκριτικές οικογένειες της περιοχής. Κατά την διάρκεια της ελληνικής επανάστασης είχε συμμετάσχει ενεργά από τις αρχές της ενώ πολλά μέλη της οικογένειας του χαρακτηρίστηκαν ως οπλαρχηγοί ενώ ο συγγενής του Νικόλαος Λιναράς ήταν εκπρόσωπος της ανατολικής Μάνης στην Εθνοσυνέλευση το 1831. Αργότερα στην ελεύθερη Ελλάδα τον βρίσκουμε στο χωριό Δρυ.

Ο Παπά Φώτης Σακελλαρίου καταγόταν από την Καλογωνιά της Λακεδαίμονος (εξού και Καλογωνιάτης). Από αρχή του αγώνα της ελευθερίας συμμετείχε ενεργά στην πολιτική αλλά και στρατιωτική οργάνωση του αγώνα. Τον Μάρτιο του 1821 ήταν επικεφαλής των συγχωριανών του και μαζί με τον παπά Καλομοίρη από την Βορδόνια οργάνωσαν την επαναστατική κίνηση της περιοχής. Μάλιστα τον Μάιο του 1821 υπογράφει ως ένας από τους πρώτους οργανωτές της Πελοποννησιακής Γερουσίας στην ουσία του πρώτου πολιτικού οργάνου της επανάστασης. Αναγνωρίστηκε και επίσημα ως οπλαρχηγός Ε Τάξης (Λοχαγός) μετά την επανάσταση για τις υπηρεσίες του.

Ο Γεώργιος Λαλεχός και όχι Νικόλαος όπως πιθανότατα λανθασμένα αναφέρει η πρώτη αναφορά στο Βουλευτικό, καταγόταν από την Ύδρα. Ήταν γόνος ισχυρής ναυτικής οικογένειας με παράδοση στο εμπόριο. Στις 20/4/1795 υπάρχει άφιξη του Γεώργιου Λαλεχού ως καπετάνιου του πλοίου Παναγιά της Ύδρας στο λιμάνι του Λιβόρνο στην Ιταλία. Η οικογένεια Λαλεχού από την αρχή της ελληνικής επανάστασης ήταν στις επάλξεις. Μάλιστα αναφορά του Λάζαρου Λαλεχού, Ανδρέα Βούλγαρη και του Μιαούλη ενημερώνουν τους κατοίκους της Ύδρας στις 30/03/1822 «την χαροποιάν μεγάλην είδησιν», για την καταστροφή της τουρκικής ναυαρχίδας ως αντίποινα για την καταστροφή της Χίου. Ο ίδιος καπετάνιος συγγενής του Γιώργου υπογράφει σε διάφορα έγγραφα της εποχής ως ναύαρχος (επικεφαλής στολίσκου), ενώ συμμετείχε σε δεκάδες ναυτικές επιχειρήσεις σε όλη την διάρκεια του αγώνα. Τον Ιανουάριο του 1826 ο Γιώργος και Ιωάννης Λαλεχός είναι μέρος της Υδραίικης ναυτικής μοίρας στο Μεσολόγγι. Το 1829 από τα αρχεία της ελληνικής παλιγγενεσίας βλέπουμε πως και οι δύο ανήκαν στους σημαντικούς κατοίκους (δημογεροντία) της Ύδρας οι οποίοι ζητούσαν αποζημιώσεις για τις εκδουλεύσεις τους κατά την διάρκεια του αγώνα.  

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτό το περιστατικό πειρατείας δεν ήταν τυχαίοι. Όλοι τους ήταν την δεδομένη χρονική περίοδο αναγνωρισμένοι αγωνιστές. Η χρονική επίσης περίοδος είναι πολύ σημαντική καθώς το Μεσολόγγι βρίσκεται υπό στενή πολιορκία. Παρά ταύτα οι ανάγκες για πλουτισμό αλλά και επιβίωση είναι σημαντικές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μετά από πέντε χρόνια αγώνα τα χρήματα έχουν τελειώσει και τα πληρώματα των πλοίων αναζητούν τις πληρωμές τους. Η γκρίνια είναι διάχυτη από τις ελλείψεις. Στα ναυτικά ημερολόγια του Σαχτούρη και του Σαχίνη διαβάζουμε πως την επίμαχη περίοδο Ιούλιος – Νοέμβριος του 1825 ο στόλος της Ύδρας και ο καπετάν Λαλεχός βρισκόταν ανοικτά της Μάνης (κάβο Ματαπά). Στο ημερολόγιο αναφέρεται επανειλημμένα «έλλειψης άρτου» από τις 9 Ιουλίου. Μάλιστα ο Λάζαρος Λαλεχός στις 23 Νοεμβρίου ημέρα Δευτέρα δεν άντεξε άλλο την πείνα και σηκώθηκε κι έφυγε για την Ύδρα (ημερολόγιο Σαχίνη). Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν αίτιο της πειρατείας να ήταν η αναζήτηση τροφής αλλά και χρημάτων για την ικανοποίηση των πληρωμάτων.

Η αναχώρηση του Λάζαρου Λαλεχού για Ύδρα λόγω πείνας. (Ημερολόγιο Σαχίνη πλοίο Μιλτιάδης).

Έχοντας υπ όψιν τα βιογραφικά των εμπλεκομένων σε αυτή την ιστορία και την κρισιμότητα της ιστορικής περιόδου που διαδραματίζονταν αντιλαμβανόμαστε και την ταχύτητα της απόφασης του Βουλευτικού που αναγνώστηκε την ίδια μέρα 7^η Οκτωβρίου 1825. «…το Βουλευτικόν προβάλλει προς το Σ. Εκτελεστικόν να μεταχειρισθεί όλους τους δυνατούς τρόπους δια να μην διασπαρούν τα αρπαχθέντα πράματα….». Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα πως υπήρχε άμεση αντίδραση και διαταγή στην εκτελεστική εξουσία να διορθωθεί η αδικία καθώς οι στιγμές ήταν κρίσιμες αλλά προφανώς και τα άτομα που επλήγησαν σημαντικά.      

Απόφαση του Βουλευτικού στο Αρχείο Παλιγγενεσίας τόμος 8ος σ. 335

  

   Πηγές

1. https://www.antikrizontas-tin-eleftheria.gr/catalog/index.html#p=222
2. http://www.mastrantonis-istiofora.gr/?page_id=94
3.  Δήμου Stephanopoli από το βιβλίο Voyage de Dimo et Nicolo Stephanopoli en Grèce…, Παρίσι 1800
4. William Martin Leake, Travels in Northern Greece, I-IV, Λονδίνο 1835
5. Καπετανάκη Στ. «Αριστεία του 1821 σε Μανιάτες αγωνιστές», εκδόσεις Αδούλωτη Μάνη, Αρεόπολη 2008
6. Καπετανάκη Στ. «Μανιάτες αγωνιστές του 1821», έκδοση συλλόγου Μανιατών, Καλαμάτα 2005
7. Σούτσου Αλέξανδρου «Η Τουρκομάχος Ελλάς», εκδ. Αγγελόπουλου, Αθήνα 1850
8. Σιγαλός Διονύσης «Η Σπάρτη και η Λακεδαίμων», ιδιωτική έκδοση Αθήνα 1962
9. Αρχεία Παλιγγενεσίας τόμος 1^ος Αθήνα 1857 σ. 412
10. Αρχεία Παλιγγενεσίας τόμος 4^ος σ. 538
11. Αρχεία Παλιγγενεσίας τόμος 7^ος σ. 348
12. Αρχεία Παλιγγενεσίας τόμος 8^ος σ. 335
13. Φραντζή Αμβρόσιου «Επίτομη ιστορία της αναγεννηθείσας Ελλάδος», τόμος 4^ος Αθήνα 1841
14. Σαχτούρη Γεώργιου «Ιστορικά Ημερολόγια του Ναυτικού Αγώνος του 1821», εκδ. Κουσολίνος και Αθανασιάδης, Αθήνα 1890
15. Σαχίνη Γιώργου «Ημερολόγιο των κατά θάλασσα εκστρατειών εκ της νήσου Ύδρας»,  Εβγήκαμεν εις τα πανιά, επιστημονική υπεύθυνη Αμαλία Παπά, ΓΑΚ, Αθήνα 2020
16. Πίτσιος, Κώστας Μ. Λακωνικές Σελίδες. – Αθήνα: Καρυάτιδες, 1971
17. Συλλογικό Έργο, Η Ναυτιλία των Ελλήνων 1700 – 1821, επιμέλεια Τζελίνα Χαρλαύτη, Κατερίνα Παπακωνσταντίνου εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2013

Ο αγωνιστής του 1821 Ιωάννης Γεωργόπουλος

 

χαρακτηριστική φορεσιά αξιωματικού της Φάλαγγας

Ο αγώνας της Ελληνικής επανάστασης του 1821 που οδήγησε στην εθνική ανεξαρτησία δεν οφείλεται μόνο στην συμβολή των μεγάλων πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων. Ούτε μόνο στην συμβολή των ξένων μεγάλων πολιτικών δυνάμεων της διεθνούς σκηνής εκείνης της εποχής. Η επιτυχία του όλου εγχειρήματος στηρίχτηκε κυρίως στους μικρότερου βεληνεκούς αγωνιστές, που με την μαχητικότητα και αποφασιστικότητα τους συνέβαλαν τα μέγιστα στην εθνική ανεξαρτησία. Ένας από αυτούς τους αγωνιστές είναι και ο Ιωάννης Γεωργόπουλος.

Γεννήθηκε στα 1801 στο χωριό Σκυφιάνικα της ορεινής περιοχής του Μαλευρίου, όπως αναφέρει ο ίδιος σε αίτηση του προς το ελληνικό κράτος στα 1840. Ήταν γιος του Δημάκη Γεωργόπουλου. Η οικογένεια του ανήκε στην ομώνυμη πατριά των Γεωργοπουλιάνων του Μαλευρίου και λογιζόταν σύμφωνα με την προφορική παράδοση στις ισχυρές οικογένειες του τόπου.

Το 1821 συμμετείχε όπως και οι περισσότεροι Μανιάτες αγωνιστές από την αρχή δυναμικά στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση. Σύμφωνα με πιστοποιητικό του 1841 που υπογράφουν οι μάχιμοι οπλαρχηγοί – Ταγματάρχες Πουλικάκος και Πετροπουλάκης η πορεία του αγωνιστή είναι εντυπωσιακή. Το 1821 εκστράτευσε ως επικεφαλής μικρού σώματος στρατιωτών στην ευρύτερη περιοχή της Τρίπολης με σκοπό τότε τον εγκλεισμό των Τούρκων στα κάστρα. Ακολούθως εκστράτευσε στην Ρούμελη και συγκεκριμένα στην περιοχή της Λειβαδιάς. Τούτο ήταν ιδιαίτερα σημαντικό καθώς οι πρώτοι μήνες του αγώνα ήταν καθοριστικοί για την επικράτηση της επανάστασης αλλά και την κινητοποίηση των εκεί πληθυσμών. Έπειτα επέστρεψε στην πολιορκία της Τρίπολης εν αναμονή της άλωσης της.

Το 1823 εκστράτευσε ξανά στην δυτική Ρούμελη. Στόχος της αποστολής αυτής ήταν η αναχαίτιση των Τουρκικών δυνάμεων της περιοχής και η ανακούφιση των πολιορκημένων του Μεσολογγίου κατά την Α πολιορκία καθώς η πόλη αποτελούσε κόμβο στρατηγικής σημασίας. Συμμετείχε μαζί με άλλους Μανιάτες στις μάχες στο Φανάρι της Σπλάντζας και στην Άρτα. Σύμφωνα με προφορική παράδοση της οικογένειας την περίοδο εκείνη τέθηκε υπό τις διαταγές του Καραϊσκάκη. Η συμμετοχή του στις εκεί μάχες είναι σημαντική καθώς υπηρέτησε εκτός Πελοποννήσου.

Γεωργοπουλιάνικα πυργόσπιτα (αδερφομέρια) στα Σκυφιάνικα (φωτό Χ. Γεωργόπουλος)

Μετά την επιτυχή πορεία του εκστρατευτικού σώματος στην Δυτική Ελλάδα και την διάσωση του Μεσολογγίου, το 1824 αναγνωρίζοντας την προφορά του τον προήγαγαν σε εκατόνταρχο. Το πιστοποιητικό της προαγωγής του διασώζεται ως σήμερα.

Το 1825 μετά την αποβίβαση των δυνάμεων του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο συμμετείχε ενεργά στην αντιμετώπισή του. Το έτος αυτό συμμετείχε στις πολιορκίες φρουρίων που διατηρούσαν οι Τούρκοι στην Μεσσηνία. Το 1826 συμμετείχε ενεργά στην προάσπιση της Μάνης από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ στον Αλμυρό και τον Πολυάραβο. Στην μάχη του Πολυαράβου μάλιστα μιας και κινδύνευε το χωριό του καθώς βρίσκεται ιδιαίτερα κοντά, σύμφωνα με προφορική παράδοση συμμετείχαν μαζικά όλοι οι χωριανοί ενώ η πατριά του είχαν επικεφαλή τον Βασίλη Λαδονικόλα.

Το 1825 παντρεύτηκε την Μαρία Νικολάου Δαμιανού με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά. Τρία αγόρια και δύο κορίτσια. Το 1839 σύμφωνα με το ΦΕΚ του ίδιου έτους διορίζεται αναγνωρίζοντας το ελληνικό κράτος τις υπηρεσίες του στον εθνικό αγώνα ανθυπολοχαγός της 4^ης τετραρχίας της φάλαγγας. Την εποχή εκείνη πρέπει να σημειωθεί ότι το αξίωμα αυτό ήταν ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο ηθικά αλλά και οικονομικά καθώς οι μισθωτοί ήταν ελάχιστοι. Το 1842 διαμαρτύρεται με αίτηση του στην Διοίκηση της τετραρχίας του ότι αδίκως στερείται το αριστείο του αξιωματικού που σαφώς δικαιούταν. Αυτό ήταν σύνηθες λόγω πολιτικών επιλογών. Αργότερα το θέμα διευθετήθηκε αποδίδοντας του το Αργυρό αριστείο αγώνος.

Στους εκλογικούς καταλόγους του 1847 παίρνει μέρος στην εκλογική διαδικασία δηλώνοντας ως επάγγελμα στρατιωτικός στα Σκυφιάνικα. Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με προσωπική του αίτηση πριν την συνταξιοδότηση του από την βασιλική Φάλαγγα ζήτησε να μην αποστρατευτεί και μην συνταξιοδοτηθεί αλλά να συνεχίσει να υπηρετεί ενεργά τον ελληνικό στρατό ως μάχιμος. Χαρακτηριστικά αναφέρει

«προτιμώ την υπηρεσίαν της φάλαγγος εκ της προικοδοτήσεως αυτής»

 Στους εκλογικούς καταλόγους του 1871 τον ξανασυναντάμε σε ηλικία 70 ετών να ψηφίζει ως γεωργός καθώς έχει συνταξιοδοτηθεί. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο αγωνιστής αυτός όχι μόνο είδε την πατρίδα ελεύθερη αλλά είχε την τύχη να πεθάνει σε μεγάλη για την εποχή ηλικία.

 

Γιάννης Μιχαλακάκος

εκπαιδευτικός

πιστοποιητικό του Ιωάννη Γεωργόπουλου για τις σημαντική προσφορά του στον αγώνα του 1821

ΠΗΓΕΣ

1. Στ. Καπετανάκη «Αριστεία του 1821 σε Μανιάτες αγωνιστές», εκδόσεις αδούλωτη Μάνη, 2008
2. Στ. Καπετανάκη «Μανιάτες αγωνιστές του 1821» έκδοση συλλόγου Μανιατών Καλαμάτας, Καλαμάτα 2005
3. Αρχείο Ελληνικής Παλιγγενεσίας
4. ΦΕΚ 1839 /αριθμ. 19 του 1859
5. Αρχείο Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών
6. Προσωπικό αρχείο νομικού – εθνολόγου Δημήτρη Μαριόλη
7. Εφημερίδα «Καπετάν Ζαχαριάς» φύλλο 15 Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1998.
8. Αρχείο Νίκου Γεωργόπουλου
9. Αρχείο Χρήστου Γεωργόπουλου
10. http://taygetos-zeritis.blogspot.com/2012/12/blog-post_9.html

Λίγο πριν την άλωση της Τριπολιτσάς

ο αγωνιστής του 1821 Αναστάσης Μαυρομιχάλης

Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821 η πόλη της Τρίπολης πέφτει μετά από εξάμηνη πολιορκία και αιώνες ξένης κυριαρχίας σε ελληνικά χέρια. Η πόλη είχε καταστεί διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και η κατάληψή της είχε τεράστια στρατηγική σημασία. Ωστόσο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια παραλειπόμενα γεγονότα τα οποία δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά.

Ήδη από τις αρχές του 1821 οι Τούρκοι είχαν πληροφορίες ότι σχεδιάζεται από τους «Ρωμιούς» πιθανό  κίνημα εναντίον τους. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο και να τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός οι Τούρκοι καλούν τους σημαντικότερους προεστούς και αρχιερείς στην Τρίπολη, με πρόφαση να υποβάλουν τα σέβη τους στον Πασά. Σε περίπτωση εξέγερσης φυσικά οι «σημαντικοί πρόκριτοι» θα βρίσκονταν στα χέρια των Τούρκων. Από την Μάνη προσκλήθηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Αποφασίστηκε να μην πάει προφασιζόμενος ασθένεια. Έτσι θα μπορούσε να τεθεί επικεφαλής του δυναμικού της περιοχής και θα έπαιζε καταλυτικό ρόλο στα τεκταινόμενα. Παράλληλα όμως για να μην κινήσει υποψίες αλλά και σύμφωνα με τα Οθωμανικά ήθη έπρεπε να στείλει κάποιον δικό του ως αντιπρόσωπο. Αυτός που  αποφασίστηκε να πάει ήταν ο τρίτος γιος του Αναστάσης Μαυρομιχάλης και ο ανιψιός του Πανάγος Πικουλάκης από την Αρεόπολη. Οι ζωές τους, εν γνώσει τους, θα διέτρεχε μεγάλο κίνδυνο καθώς με την έκρηξη της επανάστασης οι Τούρκοι θα ξέσπαγαν σε αυτούς είτε με βασανιστήρια είτε με εκτελέσεις.

Οι πραγματικές προθέσεις των Τούρκων φάνηκαν αμέσως μόλις πέρασαν η αντιπροσωπεία της Μάνης τα τείχη της πόλης. Πρώτο μέλημα των Τούρκων ήταν ο αφοπλισμός των τεσσάρων πάνοπλων σωματοφυλάκων του Αναστάση Μαυρομιχάλη. Παρότι αρχικώς αντιστάθηκαν πείσθηκαν να παραδώσουν οπλισμό και ύστερα ρίχτηκαν στην φυλακή. Με το ξέσπασμα της επανάστασης εκτελέσθηκαν επί τόπου και μπροστά στα μάτια των προκρίτων οι φρουροί. Για έναν από αυτούς, τον Νικόλαο Βασιλάκο από το Σκουτάρι, έχουμε περισσότερες πληροφορίες από σειρά εγγράφων στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

«Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι, ότι πριν η Ιερά Σάλπιγξ είχεν ηχήσει εις τον Ελληνικόν ορίζοντα, και προπαρασκευαί αυτής εγίνοντο παρά της Ορθοδόξου Εταιρείας τω χιλιοστώ οκτακοσιοστώ εικοστώ πρώτω έτος, λαβών (sic) υπονοίας η οθωμανική κυβέρνησις, έβαλε χείρας εις αποτομήν πολλών αθώων χριστιανών εις όλα τα μέρη του κράτους όπου Χριστιανοί υπάρχωσι, δόσας προς τούτοις διαταγήν και εις τον εν Τριπόλει Διοικητήν ίνα λάβη και αυτός το ξίφος εις χείρας και φονεύει χωρίς διάκρισιν όπου ευρίσκει Χριστιανόν. Τούτο πληροφορηθέντες οι Διοικηταί της Πελοποννήσου (Μωραγιάνηδες) απέστειλον παρακλητικάς επιστολάς εις τον εν Λακωνία Πετρόμπεην Μαυρομιχάλην ίνα δια της εγγυήσεώς του σώση από τον Οθωμανικόν πέλεκυν τους Χριστιανούς και στείλει ενέχυρον προς βεβαίωσιν, ότι η Πελοπόννησος δεν εστοχάσθη ποτέ, ούτε θέλει στοχασθή μυστικήν τινά εταιρείαν κατά της Υψηλής Πόρτας, έδωσε λοιπόν ενέχυρον εις τον εν Τριπόλει Διοικητήν (ότι τοιούτος σκοπός δεν υπάρχει) τον υιόν του Αναστάσιον Μαυρομιχάλην, ζητήσας προς τούτοις και εκ μιάς των διασήμων οικογενειών της Λακωνίας των Βασιλιάνων, τον Νικόλαον Βασιλιάνον. Αλλά κατά την 25 Μαρτίου του αυτού έτους ήχησεν εις τον Ελληνικόν ορίζοντα η Ιερά σάλπιγξ της Ελληνικής Ελευθερίας, έλαβον τα όπλα οι Έλληνες έτρεξαν πολιορκούντες τα φρούρια καταδιώκουν και φονεύουν όπου αιμοβόρον Οθωμανόν εύρισκον. Τότε ο εν Τριπόλει Διοικητής έβαλεν ξίφος εις τα παρά της Πελοποννήσου δοθέντα ενέχυρα. Εφόνευσε και τον Νικόλαον Βασιλάκον, γίνας ούτος θύμα της Ελληνικής Μυστικής Ορθοδόξου ημών Εταιρείας. Τούτο θεωρήσας (sic) οι αδελφοί του αειμνήστου Ν. Βασιλάκου, Πιέρος και Τζανέτος Βασιλιάνοι και πνέοντες εκδίκησιν δια το αίμα του αδελφού τους, είχον προς τούτοις και τον υπέρ πατρίδος ζήλον, έλαβον και αυτοί τα όπλα εις χείρας επί κεφαλής πολλών Στρατιωτών εφοδιάζωσι αυτούς από ίδιά τους έξοδα, έτρεξαν εις πολλάς κατά των εχθρών μάχας, αλλά και ούτοι έπεσον ενδόξως εις το πεδίον της μάχης εις τον παρά της εν Τριπόλει πολιορκίας. Τούτο πληροφορηθείσα η οικογένειά των, η μεν μητέρα των εκ της λύπης απέθανεν το αυτό έτος, η δε αδελφή τους ασθενήσασα εκ της λύπης μέχρι το 1827 απέθανεν και αύτη. Μείνας (sic) δε εκ της οικογενείας ταύτης των Βασιλιάνων δύο ανήλικοι αδελφοί των αειμνήστων, Δημήτριος και Βασίλειος και μη έχων ουδένα προστάτην έγιναν ελεηνόν θύμα της πείνης, και έκτοτε η πολυάριθμος οικογένεια αύτη δεν εβραβεύθη ουδόλως δια τας πολλάς αυτής θυσίας, ως και αι λοιπαί οικογένειαι της Πελοποννήσου και Στερεάς Ελλάδος. Όθεν εις ένδειξιν δίδεται το παρόν μας πιστοποιητικόν έγγραφον εις την οικογένεια ταύτην δια να χρησιμεύση όπου δει.

Αθήναις τη 13 Δεκεμβρίου 1844.

Π. Μαυρομιχάλης, Α. Δεληγιάννης, Πανούτζος Νοταράς, Τζανετάκης Γρηγοράκης, Δ. Τζιγκουράκος, Κανέλλος Δεληγιάννης».

Από το παραπάνω έγγραφο προκύπτουν πολλές πληροφορίες. Πρώτα πρώτα πως η οικογένεια Βασιλάκου του Σκουταρίου ανήκε στις επιφανείς της εποχής καθώς ο συγγραφέας αναφέρετε σε αυτούς ως «διασήμων«. Επίσης γίνονται αντιληπτά πολλά από τα εθιμοτυπία της εποχής και της περιοχής όταν μιλάει για «πνοή εκδίκησης» των αδερφών για το αίμα του αδερφού τους. Στο ίδιο έγγραφο γίνεται εύκολα αντιληπτό και το ότι οι Βασιλιάνοι του Σκουταρίου είχαν και βαριές απώλειες καθώς στην Τριπολιτσά χάθηκαν τρία αδέρφια. Τέλος αξιοσημείωτο είναι πως το έγγραφο αυτό υπογράφουν ισχυρότατες προσωπικότητες της Πελοποννήσου αποδεικνύοντας την αίγλη της οικογένειας.

Η Τρίπολη επί Τουρκοκρατίας

 

Πηγές

1. http://www.nhmuseum.gr/en/fakelos-syllogon/antikeimena/12008_en/
2. http://www.geetha.mil.gr/media/1_istorika/25_Martioy/alosi-tripolitsas.pdf
3. https://www.sansimera.gr/articles/310
4. http://www.arcadia938.gr/index.php/diafora/san-simera/22290-o-ibrshim-pasha-katastrefei-tin-tripolitsa
5. Ιωσήφ Ζαφειροπούλου, Οι αρχιερείς και οι Πρόκριτοι εντός της εν Τριπόλει φυλακής εν έτει 1821, Απομνημονεύματα, Έκδ. Εμμ. Πρωτοψάλτη, τόμ. Α’, σ. 223.
6. http://www.etlasp.gr/
7. Σταύρου Γ. Καπετανάκη Μανιάτες Αγωνιστές του 1821 έκδοση συλλόγου Μανιατών Καλαμάτα 2005

Οι Μανιάτες Των Κυθήρων – Η Περίπτωση Του Σταμάτη Κονόμου

Η σχέση μεταξύ Λακωνίας και Κυθήρων ήταν πάντα στενή. Η μικρή γεωγραφική απόσταση του νησιού από τον νομό Λακωνίας έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ιστορία και των δύο τόπων. Από τα αρχαία χρόνια, τα Κύθηρα, αποτελούσαν το μάτι της Σπάρτης στην Μεσόγειο θάλασσα. Οι κάτοικοι του νησιού οι οποίοι δεν ήταν πολλοί σε αριθμό υπάγονταν στην τάξη των περίοικων. Κατά τα βυζαντινά χρόνια το νησί πολλές φορές διοικήθηκε από Λάκωνες διοικητές όπως τον Ευδαιμονογιάννη, τον Νοταρά και άλλους. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σήμερα πολλοί κάτοικοι του νησιού έχουν παραδόσεις ότι κατάγονται από την Λακωνία.

Φυσικά δεν θα μπορούσε σε αυτήν την διατοπική σχέση να λείπει και η Μάνη. Το νησί των Κυθήρων είναι με καθαρό καιρό ευδιάκριτο, ιδίως από την Μέσα ανατολική Μάνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα Λουκάδικα (κάστρο Κολοκυθιάς) και το Ταίναρο. Για τους Μανιάτες διαχρονικά αποτελούσε εύκολο τόπο προς μετάβαση. Εκτός από προφανείς λόγους μετανάστευσης από την Μάνη όπως οικονομικοί, κοινωνικοί, (γδικιωμός), υπήρχαν και μεταναστεύσεις για λόγους πολιτικής και διπλωματίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οικογένεια Κονόμου.

Το όνομα Κονόμος, προέρχεται από το Οικονόμος, παραπέμποντας έτσι σε κάποιο θρησκευτικό αξίωμα. (στην Μάνη ως σήμερα υπάρχει Οικονομάκης, Οικονομάκος, Οικονομέας,). Σύμφωνα με τον συγγραφέα Ε. Καλλίγερο η οικογένεια Κονόμου (η οποία δεν ξέρουμε σε ποια πατριά ανήκε ακριβώς), σίγουρα βρίσκεται στο νησί των Κυθήρων από το 1540. Πρώτο μέλος της οικογένειας που εμφανίζεται είναι ο Σταμάτης Κονόμος. Ο άνθρωπος αυτός είναι άγνωστο γιατί μετάβει στα Κύθηρα ωστόσο οι πολλές επαφές του με μέλη της Βενετικής Κυβέρνησης τόσο στην Ιταλία όσο και στα Κύθηρα μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως ήταν ένα είδος αντιπροσώπου (πρέσβη ή διαμεσολαβητή) των Μανιατών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα Κύθηρα για πολλά χρόνια αποτελούσαν έδαφος της Βενετιάς (Ενετική Κτήση) και ήταν εύκολο κάποιος από την Μάνη να έρχεται με ασφάλεια σε επαφή με τους εκεί φορείς για τους αγώνες εναντίον των Τούρκων.

Οι πόλεμοι μεταξύ Τουρκίας και Βενετίας ήταν συχνοί και οι δεύτεροι πάντα αναζητούσαν την συμμαχία των Μανιατών για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού πολεμικού αποτελέσματος που θα οδηγούσε να έχουν τον πρώτο λόγο στις μετέπειτα διαπραγματεύσεις. Οι ζυμώσεις για τις συμμαχίες αυτές πολλές φορές γίνονταν μέσα από Βενετούς διοικητές των Κυθήρων. Αποτέλεσμα αυτών των διεργασιών και πολιτικών σχέσεων ήταν να δημιουργηθούν και πολιτικοί δεσμοί οι οποίοι είναι εμφανείς σε διάφορες επιστολές της εποχής όπου ζητούνται τα αναγκαία όπλα και εφόδια για την διενέργεια πολεμικών επιχειρήσεων τόσο στον χερσαίο όσο και στον θαλάσσιο χώρο της Μάνης. Σε αυτές τις επιστολές συχνή μνεία έχει ο Σταμάτης Κονόμος.

Η κατάληψη του κάστρου του Πόρτο Κάγιο σε μικρό χρονικό διάστημα από το χτίσιμό του (1 χρόνο περίπου) είναι αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών και στρατιωτικών σχέσεων.

Απόσπασμα για το Πόρτο Κάγιο από το ιστορικό έργο του Κωνσταντίνου Ν. Σάθα «Τουρκοκρατούμενη Ελλάς», Αθήνα 1869, σελ. 156:

«…Όθεν συνεννοηθείς (ο Κουερίνι) μετά των Μανιατών, την 29 Ιουνίου (1570) περί τα χαράγματα απεβίβασεν αιφνιδίως τους τοφεκιστάς, οίτινες κατέλαβον τον εγγύς τω φρουρίω λόφον. Ούτω δη ό εχθρός ανελπίστως προσβληθείς δια ξηράς και θαλάσσης μετά πεισματώδη αντίστασιν απεσύρθη εις τίνα πύργον. Οι δε υπό τον Κουερίνην εισελθόντες εις το φρούριον εγένοντο κύριοι είκοσι τεσσάρων πυροβόλων, δι ων ήρχισαν την καταδάφισιν του πύργου, υποχρεωθέντων ούτω των πολεμίων να παραδοθώσιν. Μετά τούτο ό Κουερίνης θεωρήσας επικίνδυνον το εν Μάνη φρούριον, διότι σκοπός της ανεγέρσεως αυτού ήτο ή προφύλαξης τουρκικών γαλερών προορισμένων να παρακωλύσωσι τας εξ Ενετίας πεμπομένας εις Κύπρον προμηθείας, ανετίναξεν αυτό εις τον αέρα δι’ υπονόμων»

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΒΕΝΕΤΙΑ 1571

1571 μαρτιου Η Σήμερον θελόμε και κάμνομε εμής oλος o τόπος της Μαήνης ήγουν απo τόν κάβο της Μάνης έός το Βύτηλο καί τους βάνομε κουμεσήους και επητρόπους μας οσάν το ηδιομας κωρμή και διδομε σας εξουσήα γενεραγαλμεντε και τήποτας δεν αφήνοντας όξο από φόρμα κουμεσηού κατά την οζαντζα καί συνηθηο τον κομεσήον και ατζεταρεταί πρεζεντε οσαν και αψεντε ήγουν τον κυρ Σταμάτη Κωνόμο και κυρ Καλαποθο Φούκα και κυρ Αντόνη Κοσμα και κυρ Νικόλα Υατρό οσαν αμπασαδόρους και επήτροπους από σας εστελνομε ολος ο τόπος ήγουν της Μάνης να πατε εις το εγλαμπρότατον αυθέντη καί πρήνζήπα τον Βεναιτήον να του δοκετε μια γραφή ήγουν ρεσποστα υσαί άλλην γραφή απού μας ήθελε στηλη ο εγλαμπροτατος αυθεντης και πρήνζηπος τον Βεναίτηόν και να ζητήξετε και άλον οτι ακαδερη γία τόν τοπόν ετουτόναι ος καθός σας έχομε παράγγεληα. και υς τούτο σάς εδιδομε θέλημα και γεμάτην εξουσήα εσάς τον ανόθεν αμπασαδόρο και κουμεσόνε οτη ηθελατε καμί να το κρατούμε βαίβεον και στερκτόν και παρακαλούμε σε αυθέντη εγλαμπρότατε τον Βεναιτηόν τους ανθρώπους απου στελνόμε αυτου να ήνε ρεκουμανταδι υς την αυθεντία σου και να τους δόκης ρεσπόστα και σπεδιτζυον να γύρυζου το γλυγορετερο και ης τουτο επαυσαμε την παρον κουμεσηον ενεμπροστε τον αξυόπιστον και παρακαλαιτόν μαρτυρον κυρ Νικολός Νταρμάρος και μισερ Φραντζεσκος καπαιτανηος οχ την χόραν του Κάστρου και μισερ Φαβυανός Βαρύος και κατζυληερης της Κυνθυρίας και κυρ Διμιτρης Κλιροδιότης και κυρ Θαιοδορης Αλβρας και κυρ Γιώργης Κοντόσταυλος και κυρ Σολομων Κόσμας.

1. εγο Νικολός Ταρμαρος μαρτυρω το ανοθε

2. io capitano Francesco Fidanri fui presente quanto sopra

3. io Fabian Barbo cancelliere fui presente ut sopras

4. εγο Δημητρης Κληροδέτης μαρτηρο τ ανοθε

5. εγο Θοδωρης Αλεβρας μαρτηρο τ ανοθε

6. εγο Γεοργης Γερακαρης μαρτηρο τ ανοθε

7. εγο Ιωαννης Αραβουσε(ος) εγραψα από τη Βαθηα και εσφαλησα με θελημα τον Μανηατόν ολονόν οπου ισανε μαζομενυ υς τη Νομμηα υς τη μέση της Μαήνης.

Η παραπάνω συμμετοχή του Σταμάτη Κονόμου στους πολέμους Τούρκων και Βενετών οδήγησε την τοποθέτηση του στο πρώτο συμβούλιο των ευγενών των Κυθήρων που ίδρυσαν οι Ενετοί το 1573 και αποτελούσαν την ηγετική ομάδα των κατοίκων του νησιού.

Πηγές:

• Α. Κουτσιλιέρη «Ιστορία της Μάνης»
• Ε. Καλλίγερου «Συνοπτική Ιστορία των Κυθήρων»
• Κωνσταντίνου Ν. Σάθα «Τουρκοκρατούμενη Ελλάς»

Λιαντινιωτιάνοι (Καρβελάς)

Οικογένεια Λιαντινιώτη (Καρβελάς)

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε την πορεία της οικογένειας Λιαντινιώτη από την περιοχή του Μαλευρίου της κάτω Μάνης. Όπως προκύπτει από την τοπική παράδοση αλλά και από το ίδιο το όνομα της οικογένειας, τα μέλη της έλκουν καταγωγή από το χωριό Λιαντίνα της ορεινής Λακεδαίμονας. Το παλαιότερο μέλος της οικογένειας Λιαντινιώτη είναι ο Θωμάς Λιαντινιώτης ο οποίος γεννήθηκε πιθανότατα μεταξύ του (1775- 1780). Μάλιστα η επανάσταση του 1821 το πρόλαβε ιερέα- οικονόμο κάποιας εκκλησίας στον Καρβελά. Η παραπάνω ημερομηνία γέννησης είναι πιθανή καθότι ο γιος του Γεώργιος Παπαδάκος ή Λιαντινιώτης γεννήθηκε στα 1804.

Απόσταση Λιαντίνας – Καρβελά

Από το μέγεθος της οικογένειας το 1821, (δεν πρέπει να ξεπερνούσαν συνολικά τα 10 μέλη) και τις παραπάνω ημερομηνίες γέννησης οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η οικογένεια κατέβηκε στην Μάνη την περίοδο 1760-1780. Οι λόγοι της μετακίνησης παραμένουν άγνωστοι. Η απόσταση των δύο οικισμών είναι πολύ μεγάλη για την εποχή.(20 χιλ.). Οικονομικοί λόγοι λίγο δύσκολο καθότι ο τόπος φτωχότερος. Λόγοι ασφάλειας πιθανότεροι καθότι μεσολάβησαν τα Ορλοφικά. Τέλος θα μπορούσε να είναι και άλλοι λόγοι όπως κουμπαριά μέσω γάμου. (γαμπρός στον Καρβελά ο Λιαντινιώτης).

Κατά την επανάσταση του 1821 η οικογένεια Λιαντινιώτη αν και μικρή σε στρατιωτική και πολιτική ισχύ στην περιοχή της συμμετείχε ενεργά. Τέσσερα (4) μέλη της έδρασαν επισήμως στον αγώνα εκ των οποίων ο παπά- Θωμάς οικονόμος Λιαντινιώτης έλαβε τιμητικά το αργυρό αριστείο του αξιωματικού. Μάλιστα στα Γ.Α.Κ φακ.283 έγγραφο 32 σε λίστα αγωνιστών της Μάνης ο διοικητής Λακωνίας γράφει δίπλα από το όνομα του σαν σημείωση «ούτος ως ιερεύς δια τον αγώνα είναι καλό να λάβη το αργυρούν αριστείο». Το έλαβε μάλιστα από τον Ζερβομπεάκο που ήταν ο ισχυρότερος οπλαρχηγός του Δήμου Μαλευρίου. Είναι αλήθεια πως στους ιερείς της εποχής δίνονταν τιμητικά τίτλοι αξιωματικού σεβαστικά ως προς το ιερατικό τους σχήμα. Υπογράφει μάλιστα ως κάτοικος κοινότητας Μαραθέας. Στην αίτηση που ο ίδιος έκανε για το αριστείο πολέμου αναφέρει πως συμμετείχε σε διάφορες μάχες όπως στην Μονεμβασιά, Τρίκορφα, Άργος, πολιορκία Μεσσηνιακών φρουρίων.

Έγγραφο του Διοικητή Λακωνίας το 1841, στο νούμερο 12 ο παπά Λιαντινιώτης 

Στους εκλογικούς καταλόγους του 1847 στον Καρβελά Μαλευρίου καταγράφονται (4) αρσενικά μέλη της οικογένειας αλλά είναι πιθανό να μην είναι όλοι καταγεγραμμένοι καθότι οι εκλογικοί κατάλογοι της εποχής χαρακτηρίζονται από υψηλή αναξιοπιστία. Το 1871 ωστόσο καταγράφονται στα δημοτολόγια της εποχής (8) αρσενικά μέλη της οικογένειας με το όνομα Λιαντινιώτης ενώ (2) καταγράφονται με το όνομα Παπαδολιαντινιώτης ως απόγονοι του παπά Θωμά και του γιου του.

Κατά την νεότερη ιστορία βρίσκουμε τον Μιχαήλ Π. Λιαντινιώτη (1884), στο Α΄ ελληνικό σχολείο Γυθείου, την περίοδο 1895-1897.

Πηγές

1. Γ.Α.Κ φακ. 283 έγγραφο 32
2. Αριστεία του 1821 σε Μανιάτες Αγωνιστές, Σταύρου Καπετανάκη
3. Άνθη της πέτρας, Κ. Κάσση
4. Η Μέση εκπαίδευση στο Γύθειο, Πέπη Γαβαλά

Γρηγοριάνοι ( Τσεροβά ή Δροσοπηγή )

 

Οικογένεια Γρηγοράκου

( Τσεροβά ή Δροσοπηγή )

Το επώνυμο Γρηγοράκος απαντάται σε πολλά χωριά της Μάνης διότι σημαίνει το παιδί του Γρηγόρη (Ληγόρη στην μανιάτικη διάλεκτο). Ως πατρωνυμικό λοιπόν δεν πρέπει να συγχέουμε τους Γρηγοριάνους της Τσεροβάς με άλλους άσχετους από άλλα χωριά.

Σύμφωνα με τον λαογράφο Κ. Κάσση η οικογένεια Γρηγοράκου της Τσεροβάς αποτελεί παλαιή ντόπια πατριά – οικογένεια, τοπικά ισχυρή, δηλαδή με δύναμη στα όρια του χωριού και των  πέριξ συνοικισμών. Πιθανή ίσως σχέση με την Χιμάρα ή Καρυούπολη καθώς πολλοί από εκεί μετοίκησαν στην Τσεροβά.

Σπίτια στην Τσεροβά

Κατά την επανάσταση του 1821 η οικογένεια καταγεγραμμένα συμμετέχει με (2) αγωνιστές από την Τσεροβά. Μάλιστα ο ένας καταγράφεται με το όνομα Ληγοράκος Μπάρτζος. ( Αριστεία, Σ. Καπετανάκη ). Το πιο πιθανό να πρόκειται για τοπικό παρατσούκλι και όχι για βαπτιστικό. Στο δημοτολόγιο του 1853 καταγράφεται ο Γρηγοράκος Αντώνιος 48 ετών από την Τσεροβά. Στα δημοτολόγια του 1871 καταγράφονται (4) μέλη της οικογένειας Γρηγοράκου.

Σήμερα στην Τσεροβά ή Δροσοπηγή υπάρχουν απόγονοι της οικογένειας Γρηγοράκου. Μάλιστα είναι από τους ιδρυτές του πολιτιστικού τους συλλόγου.

 

Σημείωση

Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να συλλέξουμε περισσότερα δεδομένα για την οικογένεια Γρηγοράκου της Τσεροβάς καθώς για το όνομα Γρηγοράκος σε καταλόγους 1912, 1922, 1940 αναγράφεται γενικά και αόριστα Λακωνία πράγμα που κάνει αδύνατη την ταύτιση τους με την συγκεκριμένη οικογένεια μελέτης. Παρακαλούμε όποιος γνωρίζει περισσότερα για την συγκεκριμένη οικογένεια να επικοινωνήσει μαζί μας.

Παπαδιάνοι (Πηλάλα)

Το παρακάτω άρθρο είναι αναδημοσίευση από το περιοδικό Μάνη χθες, σήμερα, αύριο (τεύχος 30) της Αδούλωτης Μάνης. Λόγο του ότι περιλαμβάνονται τόσες πολλές και ιδιαίτερες πληροφορίες, θα ήταν κρίμα να μην παραδοθεί αυτούσιο.

Οικογένεια Παπαδάκου (Πηλάλα)

Το επώνυμο «Παπαδάκος» είναι μανιάτικο επώνυμο. Προσδιορίζει ή δηλώνει «το παιδί του παπά».Είναι πολύ συνηθισμένο στη Μάνη και τη Λακωνία γενικότερα.

Τους δύο τελευταίους αιώνες το «Παπαδάκος» το συναντάμε σε διάφορα χωριά της Λακωνίας, όπως: Άρνα, Δαφνί, Δροσοπηγή (Τσεροβά), Καρβελάς, Κόκκινα Λουριά, Κονάκια, Λάγια, Μαυροβούνι, Μηλιά, Νύφι, Ξηροκάμπι, Μυρσίνη (Πάνιτσα), Πηλάλα, Ποταμιά, Σιδηρόκαστρο, Χαριά κλπ.

Τα επώνυμα «Παπαδάκος», «Αναγνωστάκος» και «Δασκαλάκος» τα προτιμούσαν οι απόγονοι των: παπά, αναγνώστη και δάσκαλου αντίστοιχα. Αυτό συνέβαινε γιατί ο παπάς, ο αναγνώστης κι ο δάσκαλος είχαν κύρος στο χωριό τους και ήταν λειτουργήματα εκείνη την εποχή. Επίσης προσέδιδαν κύρος στους απογόνους, γιατί ήταν μοναδικοί. Υπήρχε δηλαδή ένας παπάς, ένας αναγνώστης, ένας δάσκαλος συνήθως σε κάθε χωριό και ήταν σημαίνοντα πρόσωπα. Κάθε τέτοιο επώνυμο επισκίαζε το παλιό επώνυμο της Οικογένειας, ακόμα κι αν επρόκειτο για παμπάλαιο ιστορικό επώνυμο, όπως Φωκάς, Παλαιολόγος, Λάσκαρης, Κομνηνός, κλπ.

Το σύντομο ιστορικό που ακολουθεί, είναι για την Οικογένεια Παπαδάκου που έλκει την καταγωγή από το χωριό «Πηλάλα» (Βλ. ΙΕΤ 1, χάρτη Μάνης) της τέως Επαρχίας Γυθείου του νομού Λακωνίας. Αρχικά, το 1835 η Πηλάλα ανήκε στον τέως Δήμο Σμήνους με έδρα το Σμήνος (Πάνιτσα) (Βλ. ΙΕΤ 2).

Το 1841 με τη συγχώνευση των δήμων, πέρασε στον τέως Δήμο Μαλευρίου, με έδρα ξανά την Πάνιτσα(Βλ. ΙΕΤ 2).

Αργότερα, το 1912, μαζί με τα γειτονικά Κονάκια συγκρότησαν την «Κοινότητα Κονακίων» (Βλ. ΙΕΤ3).

Σήμερα, μετά την τελευταία συνένωση του 1997 (πρόγραμμα «Καποδίστριας»), ανήκει πλέον στο ΔήμοΓυθείου (Βλ. ΙΕΤ 4), το δεύτερο σε μέγεθος Δήμο της Λακωνίας μετά το Δήμο Σπαρτιατών.

Πολύ κοντά στην Πηλάλα είναι τα Κονάκια, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και η Μυρσίνη (Πάνιτσα). Και στα δύο αυτά γειτονικά χωριά, υπάρχει μέχρι σήμερα επώνυμο Παπαδάκος, αλλά είναι διαφορετικό σόι το καθένα, δηλαδή από άλλον παπά – γενάρχη.

Παρατηρώντας τις δυο πρώτες γενιές στο Γενεαλογικό Πίνακα, βλέπουμε πως ο Βασίλειος της 2ης γενιάς ήταν παπάς. Αβίαστα λοιπόν κάποιος θα μπορούσε να πει, ότι απ’ αυτόν έλκεται το «Παπαδάκος». Όμως και ο αδελφός του Ιωάννης επίσης 2ης γενιάς, αλλά και τα παιδιά του Ιωάννη, φέρουν ως και σήμερα το επώνυμο Παπαδάκος. Επομένως «παπάς» πρέπει να ήταν ο πατέρας των Ιωάννη και Βασιλείου, ο«Νικόλαος» 1ης γενιάς ή ίσως ο παππούς τους. Όμως το μεν παππού των Ιωάννη και Βασιλείου ιερέως δεν τον ξέρουμε, το δε πατέρα τους Νικόλαο, τον βρίσκουμε ως πατρώνυμο των δύο αυτών παιδιών του, χωρίς να γνωρίζουμε την επαγγελματική του ιδιότητα, δηλαδή αν ήταν πράγματι παπάς.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΝΕΩΝ

1η ΓΕΝΙΑ: Νικόλαος «Παπαδάκος»: Είναι ο γενάρχης της Οικογένειας Παπαδάκου στην Πηλάλα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, τον βρίσκουμε στα έγγραφα ως πατρώνυμο των γιων του Ιωάννη και Βασιλείου ιερέως. Ενδεικτικά τον αναφέρουμε «Παπαδάκο», γιατί δε γνωρίζουμε το πραγματικό επώνυμό του, που θα ήταν και το παλιότερο επώνυμο της όλης Οικογένειας. Πρέπει να ήταν παπάς, αφού τα παιδιά του εκείνη την εποχή φέρουν το επώνυμο Παπαδάκος1.

2η ΓΕΝΙΑ: Στη 2η γενιά είναι τα παιδιά του Νικολάου Παπαδάκου: Ιωάννης και Βασίλειος. Ιωάννης Παπαδάκος του Νικολάου: Γεννημένος το 1802, σύμφωνα με γραπτή πηγή. Υπήρξε πολεμιστής του 1821. Σε αίτησή του στις 18 Ιουνίου 1839 (Βλ. ΙΕΤ 7), αναφέρει: Προς τον Δήμαρχο Μαραθέας .

Ο υποφαινόμενος ετών 37 γεννηθείς/ και κάτοικος του χωρίου Πιλάλας 2 του Δήμου/Σμίνους της Διοικήσεως Λακωνίας , αρξα/μένου του Ιερού αγώνος εκινήθην ως έλλην/ κατά των εχθρών ευρεθείς εις διαφόρους μά/χας , Λακεδαίμονος Βαλτέτζι Κερασιάς/ και Τριπολιτζά , υπό την διεύθυνση του Δη/μητρίου Χαντζάκου αρχηγού/ Με πόσον ζήλον και προθυμίαν ε/συναγωνίσθην δια την ελευθερίαν της/ Πατρίδος μας είναι αυτόπτης ο αυτός αρ/χηγός μας . Τας εκδουλεύσεις μου ταύτας ανά/φερα και εις την επί τούτου διορισθείσαν/ εξεταστικήν επιτροπήν της μάνης , αλλά άχρι/ τούδε είμαι αμνημονημένος από πάσαν/ αμιβήν και χάριν των εις Πατρίδα/ εκδουλεύσεών μου κτλ .

Εξαιτούμαι Λοιπόν χάριν των διαλη/φθέντων εκδουλεύσεών μου το ανήκον/ αριστείον και υποφαίνομαι ευσεβάστως/

Ο ευπειθής Ιωάννης παπαδάκος

Παρακάτω ο δήμαρχος του τότε Δήμου Σμήνους «Β. Μαντραπίλιας», με ημερομηνία «εν Καρβελά την 3 8 βρίου (:Οκτωβρίου) 1839 » , πιστοποιεί ότι στο Δήμο του, δεν έχει άλλος το ίδιο όνομα και επώνυμο με τον αναφερόμενο, δηλαδή υπάρχει μόνο αυτός με το όνομα «Ιωάννης Παπαδάκος από την Πηλάλα». Κάτω αριστερά στην πρώτη σελίδα του ίδιου εγγράφου, αναφέρεται πως του απονεμήθηκε «Σιδηρούν» Αριστείο (απ’ αυτήν την αίτησή του). Τον βρίσκουμε επίσης και σε άλλο αχρονολόγητο κατάλογο της «Συλλογής Γιατράκου» (Βλ. ΙΕΤ 8). Το πολυσέλιδο αυτό έγγραφο είναι αχρονολόγητο γιατί είναι κολοβό, του λείπουν δηλαδή οι πρώτες και οι τελευταίες σελίδες. Αν όμως είναι σωστή η αναγραφόμενη ηλικία του – 40 ετών – τότε ο κατάλογος γράφτηκε το 1842. Αναφέρεται λοιπόν σ’ αυτό με:

Αύξοντα Αριθμό: 274 όνομα και επώνυμο: Ιωάννης Παπα/δάκος … ηλικία: 40 χωρίο δή/μου επαρχίας:…πιλάλα 4 μα/λεβρίου Γυθείου από πότε ος πότε πολέμησε: 1821 – 1828 εις τας μαχας/ ας ευρέθην: εις την εκαθαρησην τον εν λα/κεδαίμονα εντοπιον οθο/μανον της πελοπονησου και φρου/ρίων δράμαλη και αράβον/ πάσας μάχας συγκροτήθησαν/ ηπ ‘ ά λων αρχηγών του και ηδίος/ ο αρχηγός Π . Γιατράκος . με πίον/ αρχηγόν: διάφορους/ οπλαργι/γους και ηδιος/ο Π . Γιατρά/κος παρατη/ρήσεις ταξεος:…Α ! ταξεος/ στρατιώτης

Αμέσως παρακάτω στον ίδιο κατάλογο, με αύξοντες αριθμούς 275 και 276 αναφέρονται και οι:

Πολυχρόνης Χατζάκος και Δημήτρης Χατζάκος , 40 και 30 ετών αντίστοιχα, από το ίδιο χωριό την Πηλάλα . Πολέμησαν στις ίδιες μάχες με τον Ιωάννη Παπαδάκο και με τους ίδιους αρχηγούς .

Τέλος αναφέρονται: ο μεν Πολυχρόνης Χατζάκος Α ‘ τάξεως καπετάνιος , ο δε Δημήτρης Χατζάκος ( μ ) πουλουξής .

Επιβεβαιώνονται δηλαδή τα γραφόμενα από τον Ιωάννη Παπαδάκο στην παραπάνω αίτησή του, (βλ. ΙΕΤ 7) περί του αρχηγού του Δημητρίου Χατζάκου. Παράλληλα λόγω της οικογενειοκρατίας που ίσχυε τότε, ενισχύεται και η άποψη πως υπήρχε εξ αίματος συγγένεια μεταξύ των οικογενειών Παπαδάκου και Χατζάκου. Το πρόγραμμα «EGO» (εγώ) της Ακαδημίας Αθηνών (Βλ. ΙΕΤ 8α & 8β):

«υποστηρίζει ότι οι Κοντιάνοι, οι Πατρικιάνοι και οι Χατζιάνοι (της Πηλάλας) είναι μια οικογένεια (παλιά)».

Εμείς προσθέτουμε σ’ αυτά και τα επώνυμα, επίσης της Πηλάλας, Λιάκος, Νικολάκος και Παπαδάκος. Τούτο γιατί σε διάφορα έγγραφα όλα αυτά τα επώνυμα σχετίζονται. Π.χ. το Κοντάκος με το Χατζής – Χατζάκος. Το Χατζής – Χατζάκος με το Νικολάκος, το Παπαδάκος, αλλά και το Λιάκος. Τέλος από τα παραπάνω επώνυμα, τα «Κοντάκος» και «Λιάκος», τεκμηριωμένα και βάσει αρχειακών πηγών προέρχονται «…εκ της οικογένειας των Κοριθράκηδων3…».

Σε άλλο έγγραφο (Βλ. ΙΕΤ 9) με ημερομηνία «Καλάμαις την αην Ιουνίου 1844 » που το υπογράφει ο τότε γερουσιαστής Ν .(- ικόλαος ) Πιεράκος , προτείνεται και ο Ιωάννης Παπαδάκος από την Πηλάλα , σε σύνολο 112 Μανιατών πολεμιστών του 1821, για την απονομή Αργυρού Αριστείου .

Στο ίδιο έγγραφο αναγράφονται προτεινόμενοι για το Αργυρό Αριστείο, επίσης από την Πηλάλα και οι συγχωριανοί του:

Σαρ . Στεφανάκος Πέτρος Δημητρακάκος Δ . Δουκάκος και Παπα Σπυρίδων Οικονομόπουλος .

Το Υπουργείο Στρατιωτικών, με ημερομηνία «Αθήναι την 13 Ιουνίου 1844 » , για την παραπάνω πρόταση του Ν. Πιεράκου εκδίδει την απόφαση (Βλ. ΙΕΤ 10):

Χορήγησις αργυρών αριστείων εις 112 άτομα .

Απόφασις Επί τη προτάσει του ημετέρου/ Υπουργού των Στρατ . Απεφασίσαμεν/ και διατάττομεν τα εξής: Αον Ευαρεστούμεθα να χορηγήσω/μεν το αργυρούν αριστείον , εις τα κά/τωθεν σημειούμενα άτομα , άτινα εκ/πληρώσαντα καθήκοντα αξιωματικού/ έλαβον μέρος ενεργητικόν εις τας μά/χας του υπέρ ανεξαρτησίας της Πα/τρίδος πολέμου ….

Λίγες μέρες αργότερα, στις 16 Ιουνίου 1844 ο Όθωνας υπογράφει τη χορήγηση των Αργυρών Αριστείων στα εν λόγω 112 άτομα – Μανιάτες πολεμιστές του 1821, μεταξύ των οποίων και ο Ιωάννης Παπαδάκος , με αύξοντα αριθμό 110 (Βλ. ΙΕΤ 11). Ο κατάλογος αυτός είναι γραμμένος σε φόρμα με προμετωπίδα τα βαρύγδουπα σήματα του Βαυαρού Βασιλιά και το γνωστό λογότυπο ΟΘΩΝ ΕΛΕΩΙ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Πρέπει εδώ να σημειώσουμε πως «Αργυρούν Αριστείον», απονεμόταν σε όσους υπηρέτησαν στην Επανάσταση του 1821 ως αξιωματικοί. Το 1871 επανέρχεται, στην 4η και τελευταία «Επιτροπή Εκδουλεύσεων του Αγώνα», που συστάθηκε το 1865 με πρώτο πρόεδρό της το Γενναίο Θ. Κολοκοτρώνη, με την εξής αίτηση του (Βλ. ΙΕΤ 12):

Εν Πανίτση την 6 Ιουνίου 1871 αίτησις του ιωάννι/ Παππαδάκου κατήκου/ πηλάλας του δήμου μα/λευρίου Περί αμηβής/ εκδουλεύσεόν μου.

Προς Την επί του Ιερού αγώνος εξεταστικήν επιτροπήν/ των στρατιωτικών εκδουλεύσεων .

Δια του Κου Δημάρχου Μαλευρίου Ειδοποιηθείς ο υποφαινόμενος παρά του Κου δη/μάρχου μου να προσέξω τα υπό του πρώην Προέ/δρου της επί του αγώνος επιτροπής ζητηθέντα έγγραφα/ δι ων και ορίζονται αι κατά τον αγώνα εκδουλεύσεις/ μου , πληροφορώ την νυν Σεβ . Επιτροπήν ότι κατά/ το 1865 υπέβαλον προς την τότε συσταθείσαν επιτροπήν πιστοποιητικά διαφόρων αρχηγών δια των/ οποίων απεδεικνύετο ότι παρευρέθην εις διαφόρους/ κατά του κοινού της Ελλάδας εχθρού μάχας ιδίως/ δε εις τας της Τριπόλεως Πολυαράβου Μονεμ/βασίας Αλμυρού , Δηρού Πύλου και εις όλας εν

γένει τας μάχας με τους υπό την οπλαρχηγίαν μου/ πεντήκοντα και επέκεινα άνδρας τους οποίους εμισθοδότουν και ετροφοδότουν υπ ‘ εξόδων μου , τα πι/στοποιητικά δε ταύτα φρονώ ότι ευρίσκονται/ εις το αρχείον των κατά καιρόν συσταθεισών/ επιτροπών . Εξαιτούμαι δε και δια της παρούσης μου να αντα/μειφθώ διότι εξοδεύθην μεγάλως δια της μισθοδοτήσεως των υπό την οπλαρχηγίαν μου ανδρών .

Ευπειθέστατος κάτοικος Πηλάλας του Μαλευρίου/ Ιωάνης παπαδακος

Ο Ιωάννης Παπαδάκος είναι από εκείνους τους σπουδαίους, αλλά άγνωστους και αφανείς ήρωες του 1821, που υπηρέτησε ως Καπετάνιος του Αγώνα, δηλαδή Αξιωματικός. Παρόλο του ότι παρασημοφορήθηκε ως και με το Ασημένιο Αριστείο από τον Όθωνα, δεν ανταμοίφθηκε ποτέ για την όλη συμμετοχή του στον Ιερό υπέρ ανεξαρτησίας Αγώνα του Έθνους, κάτι που φαίνεται ακόμη και από την τελευταία αίτηση του προς την επίσης τελευταία επιτροπή εκδουλεύσεων του Αγώνα. Τέλος μαζί με τον αδελφό του Βασίλειο ιερέα Παπαδάκο, τους βρίσκουμε συνδρομητές (Βλ. ΙΕΤ 13)

«υπέρ των εν Συρία παθόντων Χριστιανών» , σε κατάλογο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως του 1861. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε δύο πράγματα: • Το πρώτο πως το 1860 είχαμε πρωτοφανείς σφαγές χριστιανών από το μουσουλμανικό όχλο στη Δαμασκό της Συρίας. • Και δεύτερο πως οι αδελφοί Ιωάννης και Βασίλειος Παπαδάκος απ’ την Πηλάλα, που πολέμησαν σκληρά για την ελευθερία της πατρίδας, γνώρισαν καλά, στα πεδία της μάχης και όχι μόνο, την τουρκική βαρβαρότητα και θηριωδία.

Βασίλειος Παπαδάκος του Νικολάου, Ιερέας: Αδελφός του Ιωάννη, πολεμιστής κι αυτός του 1821. Σε αίτησή του στις 28 10 βρίου (: Δεκεμβρίου ) 1841 (Βλ. ΙΕΤ 14), διαβάζουμε:

Προς τον Δήμαρχο Σμήνους . Τέλος άμα ήρχησεν ο υπέρ ελευθερίας Ιερός αγώνας/ εκοινήθην κατά των ε / χθρών έχοντας υπό την οδηγίαν μου περίπου των δέκα στρατιωτών ευρεθείς / εις τας Μάχας Λακεδαίμονος , βλαχοκερασιών , Τρικόρφων , Τριπολιτζάς ,/ εις αργολίδα , εν καιρώ του Δράμαλη , εις Ναυπλιον , εις Μεσι ( α ) νικά φρουρι· / α και εις τας κατά την Σπάρτην εισδρομάς και αποβάσεις του ημπραήμη χω/ρίς να λάβω παραμικράν περίθαλψιν από τας καιρόν Διοικήσεις της / ελλάδος . Δια τας εις τον Ιερόν αΓώνα εκδουλεύσεις μου επισυ / νάπτω και Πιστοποιητικόν έΓραφον των οπλαρχηγών μου . Εξαιτούμαι λοιπόν να λάβω χάριν των εκδουλεύ / σεών μου το ανήκον αριστείον και υποφαίνομαι ευσεβάστως .

Ο ευπειθείς Δημότης σας Κάτοικος εις Πι / λάλα Βασιλιος παπαδάκος

Παρακάτω στην αίτησή του, «εν ελείψει Δημάρχου ο ( δημαρχιακός ) πάρεδρος Γ . Χαδιαράκος»του τότε δήμου Σμήνους, με ημερομηνία «εν Πάνιτζα την 28 10 βρίου (:Δεκεμβρίου) 1841» ,πιστοποιεί ότι: άλλος δημότης φέρον το αυτό όνομα και επώνυμον με τον ανα / φερόμενον δεν υπάρχει εις τον Δήμον μας .

ο αναφερόμενος δεν εκατηγορήθη πώποτε επί πλημμελήμ .(- ατι )/ προνοουμένω και Τιμωρουμένω παρά του αρθρ . 22 του Ποιν .(- ικου ) Νό / μου .

Το πιστοποιητικό (Βλ. ΙΕΤ 15) που συνοδεύει την αίτησή του, αναφέρει τα εξής:

Εν Αρεοπόλει την 2 9 βρίου (-. Νοεμβρίου ) 1841 Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι ότι ο Βασίλειος Παππαδάκος κάτοικος / εις Πιλάλα του Δήμου Σμήνους απ ‘ αρχής της επαναστάσεως έχων μεθ ‘ εαυτού του και πε / ρίπου των δέκα στρατιωτών , Αριθμούμενος από συγγενείς του και φίλους του εκινίθην / κατά των εχθρών ευρεθείς εις τας Μάχας Λακεδαίμονος , βλαχοκερασιών , Τρικόρ / φων , Τριπολιτζάς και αργολίδος εν καιρώ του Δράμαλη , εις Ναύπλιον , εις μεσινιακά / φρούρια και εις την κατά την Σπάρτην εισδρομάς και αποβάσεις του ημπραήμ ,/ συναγονιζόμενος δια την ελευθερίαν της Πατρίδος . Ο Πολίτης ούτος ήτον εις όλων των σταδίων του Ιερού αγώνος υπό τας οδηγίας μας / χωρίς να λάβη τήποτε παραμικράν περίθαλψην από το έθνος ./ Και εις ένδειξιν υποφαινόμεθα .

(υπογραφή) Ιωάννης Μαυρομιχάλης Κατζής Συνταγματάρχης

επικυρουτε ι γ [ ν ] ισιοτης τ [ ης ] άνοθεν ηπογραφής εν απουσία διμάρχου ο διμ [ α ] ρχι [ α ] κός πάρεδρος Τ . Σ . Αρφάνης Κοταράκος

(υπογραφή) Χρ .(- ιστόδουλος ) Π . καπετανάκης Ταγματάρχης .

Επικυρούται η γνησιότης της ανωτέρω υπογραφής Του Χ . Καπετανάκι Εν Καλάμαις της 15 Δικεμ .[- βρίου ] 1841. _ Τ . Σ . Ο Δήμαρχος Καλαμών _ Ιω . Κ . Κυριάκος

(υπογραφή) Στέφ . Πικουλάκης Λοχαγός

Επικυρούται το γνήσιον της άνω μιας υπογραφής Αρεόπολις την 27 10 βρίου ( Δεκεμβρίου ) 1841\ Ο Δήμαρχος Οιτύλου Τ . Σ . Μ . Ν . Τρουφάκος

Για τη συμμετοχή του στην Επανάσταση του 1821 και σαν άμεσο επακόλουθο των παραπάνω δύο εγγράφων (αίτηση – πιστοποιητικό), του απονέμεται στις 24 Φεβρουαρίου 1844 το Χάλκινο Αριστείο(Βλ. ΙΕΤ 16). Χάλκινο Αριστείο απονεμόταν σε όσους χαρακτηρίστηκαν «υπαξιωματικοί» κατά τη διάρκεια του Αγώνα, Ασημένιο στους αξιωματικούς και Σιδερένιο στους στρατιώτες. Με το ίδιο έγγραφο – κατάλογο, αυτό της 24 Φεβρουαρίου 1844, απονέμεται επίσης Χάλκινο Αριστείο και στους εξής συγχωριανούς του από την Πηλάλα:

Χριστόδουλος Θωμάκος Πιέρος Μαστρολιάκος Στρατήγης Κουλουριανάκος και Δημήτριος Δουκάκης

Πολλά θα μπορούσαμε να επισημάνουμε από τα έγγραφα για την πλούσια δράση, τόσο του Ιωάννη, όσο και του αδελφού του Βασιλείου ιερέως Παπαδάκου. Π.χ. ότι συμμετείχαν στις πιο σημαντικές και καθοριστικές μάχες της Επανάστασης από την έναρξη της ως και το 1826 – ’27. Εκείνο όμως που δεν πρέπει να παραληφθεί γιατί είναι άγνωστο, αλλά έχει πολύ μεγάλη σημασία, τόσο για την περιοχή τους, όσο και για την έναρξη του Αγώνα, γενικότερα είναι πως και τα δυο αδέλφια πρώτα – πρώτα έλαβαν μέρος:

εις τας μάχας Λακεδαίμονος , ή αλλιώς εις την εκαθαρησην τον εν λα / κεδαίμονα εντοπιον οθο / μανον . (βλ. ΙΕΤ 15 και 8) Μάχες δηλαδή ή πολιορκίες («κλεισίματα»), που από την αρχειακή έρευνα, γνωρίζουμε πλέον πως έγιναν τουλάχιστον σε δύο (2) μέρη εντός της Λακεδαίμονας. Το δύο (2) αυτά μέρη είναι τα εξής:

• Οι Πύργοι της Κουρτσούνας (σημ. Βασιλική) και • Το Κάστρο της Μπαρδούνιας.

Τα «κλεισίματα» αυτά έγιναν σίγουρα πριν τις 25 Μαρτίου 1821, πιθανότατα πριν και τις 17 Μαρτίου 1821. Έτσι άλλωστε θέλει η παράδοση. Πρέπει όμως να θεωρηθεί και ευνόητο, γιατί φεύγοντας οι Μανιάτες στις 17 Μαρτίου για την Καλαμάτα, δεν είναι δυνατόν να «αφήσαν από πάνω τους» στο «μπαλκόνι» της Μάνης, δηλαδή στα ιστορικά διπλανά Μπαρδουνοχώρια, τους γνωστούς και πανίσχυρους Τουρκομπαρδουνιώτες αγάδες με τους οποίους πολέμησαν αμέσως μετά στο Βαλτέτσι και αλλού.

Αργότερα, όπως προαναφέρθηκε, μαζί με τον αδελφό του Ιωάννη Παπαδάκο, τους βρίσκουμε συνδρομητές(Βλ. ΙΕΤ 13) «υπέρ των εν Συρία παθόντων Χριστιανών» , σε κατάλογο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως του 1861. Ο Βασίλειος Παπαδάκος υπήρξε κι αυτός δεινός πολεμιστής του 1821, μπουλουξής (:υπαξιωματικός), και του απονεμήθηκε το Χάλκινο Αριστείο. Τέλος, για αρκετά χρόνια υπηρέτησε ιερέας στη γενέτειρά του την Πηλάλα του τότε δήμου Σμήνους και αργότερα Μαλευρίου.

3η ΓΕΝΙΑ:

Στην 3η γενιά του Γενεαλογικού Πίνακα είναι τα παιδιά των πολεμιστών του 1821, Ιωάννη και Βασιλείου ιερέα. Απ’ αυτά, τα αδέλφια Γεώργιος γεννημένος το 1833 και Αλέξιος γεννημένος το 1844, παιδιά του Ιωάννη Παπαδάκου, δε γνωρίζουμε τι απέγιναν. Ούτε βρίσκουμε απογόνους τους στην Πηλάλα, όπως για όλους τους άλλους αυτής της γενιάς. Ίσως έφυγαν από το χωριό τους και αναζήτησαν αλλού καλύτερη τύχη4. Ο Γεώργιος μάλιστα αναφέρεται σε κατάλογο του 1872, με επάγγελμα «Φοιτητής», στοιχείο το οποίο ενδυναμώνει την πιθανότητα μετακίνησής του, ιδίως προς την πρωτεύουσα.

Μιχαήλ Παπαδάκος του Ιωάννη: Τον βρίσκουμε σύμφωνα με μια γραπτή πηγή γεννημένο το 1837. Στις 30 Αυγούστου 1852 νυμφεύεται την Αικατερίνη Δ. Ξα(ν)θάκου κάτοικο Κονακίων του τέως Δήμου Μαλευρίου (Βλ. ΙΕΤ 175).

Ελένη Παπαδάκου του Ιωάννη: Παντρεύεται στις 26 Ιουνίου 1860 σε ηλικία 22 ετών (γεννημένη επομένως το 1838), τον Ιωάννη Νικολάου Καράτζαλη από τα Κονάκια ηλικίας ετών 28 (Βλ. ΙΕΤ 18).

Αγαθή Παπαδάκου του Ιωάννη: Παντρεύτηκε στις 29 Μαΐου 1871, τον Πανάγο Μιχελάκο κάτοικο Μαλλιαρής Συκιάς του τέως Δήμου Γυθείου (Βλ. ΙΕΤ 19).

Δημήτριος Παπαδάκος του Βασιλείου. Δάσκαλος: Έμαθε γράμματα βοηθούμενος κι από τον πατέρα του ιερέα και έγινε δάσκαλος. Γι αυτό και οι απόγονοι του από τη σειρά των προγόνων τους παπάς-δάσκαλος, έφεραν το προσδιοριστικό επώνυμο «Παπαδασκαλάκος». Στις 31 Ιουλίου 1865 νυμφεύτηκε τη Μαρία Σταυριανού Κυριακαράκου κάτοικο Σιδηροκάστρου του τέως Δήμου Μαλευρίου (Βλ ΙΕΤ 20).

Μαρίτσα Παπαδάκου του Βασιλείου: Παντρεύτηκε στις 13 Μαΐου 1870 τον Μιχαήλ Δουκάκο κάτοικο του χωρίου Σκαμνακίου του τέως Δήμου Μαλευρίου (Βλ ΙΕΤ 21).

Παναγιώτης ή Αναγνώστης Παπαδάκος του Βασιλείου: Ήταν εγγράμματος και έψελνε στην εκκλησία. Είχε το χαμηλότερο βαθμό των κληρικών, δηλαδή το βαθμό του «Αναγνώστη». Το «Αναγνώστης», για όλους αυτούς που έφεραν τότε αυτό το βαθμό, αντικαθιστούσε πλήρως το πραγματικό βαφτιστικό τους όνομα. Έτσι ο συγκεκριμένος, αντί για Παναγιώτης ήταν γνωστός ως Αναγνώστης.

4η ΓΕΝΙΑ:

Δημήτριος Παπαδάκος του Μιχαήλ: Τον βρίσκουμε κληρωτό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1886 (Βλ. ΙΕΤ 22). Ήταν επομένως γεννημένος, όπως φαίνεται και στο Γενεαλογικό Πίνακα, το 1865.

Γεώργιος Παπαδάκος του Δημητρίου: Όπως και τα υπόλοιπα αδέλφια του, Αντωνία και Λεωνίδας έφεραν το προσδιοριστικό επώνυμο «Παπαδασκαλάκος». Τούτο γιατί, όπως προαναφέρθηκε, ο μεν παππούς τους Βασίλειος ήταν παπάς, ο δε πατέρας τους δάσκαλος. Ο Γεώργιος έφυγε από την Πηλάλα και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Γύθειο.

Αντωνία Παπαδάκου του Δημητρίου: Παντρεύτηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1893 το Δημήτριο Κοντάκο, επίσης από την Πηλάλα (Βλ. ΙΕΤ 23).

Λεωνίδας Παπαδάκος του Δημητρίου: Νυμφεύτηκε στις 28 Ιουλίου 1901 την Αθηνά Π. Παναγάκου από το Χωσιάρι του τέως δήμου Καρυουπόλεως (Βλ. ΙΕΤ 24).

Θεόδωρος Παπαδάκος του Παναγιώτη: Τον βρίσκουμε κληρωτό, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1894 (Βλ. ΙΕΤ 25). Ήταν επομένως γεννημένος το 1873.

5η ΓΕΝΙΑ:

Φώτιος Παπαδάκος του Ιωάννη: Πέθανε από «πτώση» το 1977.

Χαρίλαος Παπαδάκος του Γεωργίου: Καφεπώλης, εγκατεστημένος στο Γύθειο. Στο Γύθειο επίσης παντρεύτηκαν και όλες οι αδελφές του.

Παναγιώτης και Θεόδωρος Παπαδάκος του Ευθυμίου: Όλα τους τα αδέλφια όπως φαίνεται και στο Γενεαλογικό Πίνακα, αλλά και οι ίδιοι πέθαναν ή σκοτώθηκαν σχετικά νέοι. Ο πρώτος Παναγιώτης γεννημένος το 1905, εύζωνας, εκτελέστηκε στο Λυγερέα στις 31 Μαίου 1944. Ο δεύτερος Θεόδωρος σκοτώθηκε σε ατύχημα με εκκρηκτικό μηχανισμό το 1952.

6η 7η & 8η ΓΕΝΙΕΣ:

Οι επόμενες τρεις (3) γενιές 6η, 7η και 8η, είναι οι σημερινές εν ζωή γενιές της Οικογένειας Παπαδάκου. Σ’ αυτές ακροθιγώς επισημαίνουμε πως ο Βασίλειος Φώτη Παπαδάκος είναι ιερέας στη Λακωνία, η Ναυσικά Χαρίλαου Παπαδάκου υπήρξε Μοναχή και πως ο αδελφός της Γεώργιος Χαρίλαου Παπαδάκος σκοτώθηκε στα γεγονότα επί Κατσαρέα στο Γύθειο. Και οι τρεις παραπάνω είναι της 6ης γενιάς. Οι γενιές αυτές έχουν καταγραφεί μόνο και μόνο για να φαίνεται η «απόσταση» του Γενεαλογικού Πίνακα «από το σήμερα». Ιδίως στην 7η και 8η γενιά δεν έχουν καταχωρηθεί πλήρως όλα τα ονόματα για διάφορους λόγους. Εδώ λοιπόν τελειώνει η περιγραφή των γενεών, αφού όπως προαναφέραμε, οι τελευταίες είναι οι σημερινές εν ζωή γενιές της όλης Οικογένειας.

Τέλος ας ευχηθούμε όπως αρμονικά καταχωρήθηκαν και συνυπάρχουν τα ονόματα των μελών της Οικογένειας Παπαδάκου, στον επισυναπτόμενο Γενεαλογικό Πίνακα, έτσι, επίσης αρμονικά και με μεγάλα βήματα προόδου, να ζουν πάντα οι απόγονοι τους, χωρίς ποτέ να ξεχνούν το όμορφο χωριό της καταγωγής τους, την ιστορική Πηλάλα της θρυλικής Μάνης.

————————————–

1. «Νικόλαος Παπαδάκος» αναφέρεται σε έγγραφα της Επανάστασης του 1821 (Βλ. ΙΕΤ 5 & 6) από τα μέρη εκείνα. Στα έγγραφα αυτά όμως, δεν αναφέρεται ο τόπος καταγωγής ή κατοικίας του. Έτσι δε μπορούμε να τον ταυτίσουμε με τον αναφερόμενο. 2. Παραμένει πάντα η ορθογραφία του πρωτότυπου, αλλά με τονισμό μονοτονικού. 3. Στην Πηλάλα, εκτός από το «Κορίθρακας», βυζαντινό ή τουλάχιστον υστεροβυζαντινό επώνυμο σε –ας, υπάρχουν και τα Δούκας, Δέρβας (Ντέρβας) και Κουλουράς.. 4. Η προφορική παράδοση της Οικογένειας θέλει συνέχειά της στην Ποταμιά του τέως δήμου Φελλίας της Λακωνίας. Από τα στοιχεία όμως που διαθέτουμε, δε φαίνεται να υπάρχει συνέχεια εκεί, από τους συγκεκριμένους Γεώργιο ή Αλέξιο Ιωάννη Παπαδάκου. 5. Σημειωτέον το έγγραφο αναφέρει πως ο Ιωάννης Παπαδάκος, πατέρας του, παντρεύεται την Αικατερίνη Δ. Ξανθάκου. Αλλά πρέπει να είναι λάθος γιατί βαθμός γάμου αναφέρεται «πρώτος». Ενώ τότε ο πατέρας του Ιωάννης είχε ήδη όλα τα παιδιά του, που αναφέρονται και στο Γενεαλογικό Πίνακα

Παπαδιάνοι-Παπαδοπουλιάνοι (Σκυφιάνικα)

Οικογένεια Παπαδοπούλου – Παπαδάκου ( Σκυφιάνικα )

Μια από τις παλαιές οικογένειες του χωριού Σκυφιάνικα κοντά στο Γύθειο είναι η οικογένεια Παπαδόπουλου ή Παπαδάκου. Η προέλευση της οικογένειας αυτής δεν είναι απολύτως εξακριβωμένη καθώς με το όνομα αυτό δηλώνεται η ιερατική καταγωγή του γενάρχη που για τα δεδομένα της εποχής αποτελούσε τιμή. Άγνωστη επίσης είναι η συγγένεια της οικογένειας αυτής με τις άλλες του τέως Δήμου Μαλευρίου  που έχουν το ίδιο επίθετο. Ωστόσο είναι πολύ πιθανό η οικογένεια να άλλαξε όνομα με την πάροδο των χρόνων καθώς το όνομα του χωριού και το μέγεθός του δείχνουν οικογενειακό οικισμό.

Τα Σκυφιάνικα

Χωριό Σκυφιάνικα οικογένεια Σκυφιάνοι.
Μάλιστα σε έγγραφο του 1806 όλοι οι κάτοικοι υπογράφουν ως Σκυφιάνοι.

Η οικογένεια κάνει την εμφάνισή της έντονη κατά την περίοδο της Ελληνικής επανάστασης του 1821. Διακριθέν μέλος της ο Πιέρος Παπαδόπουλος ή Παπαδάκος ( συνήθιζαν οι επίσημοι να τα γράφουν και στην Μοραΐτικη και στην Μανιάτικη διάλεκτο ) ο οποίος λόγο των σοβαρών υπηρεσιών προς την πατρίδα το 1825 πήρε τον βαθμό του υποχιλίαρχου. ( αντισυνταγματάρχη ). Μάλιστα ο Βασιλιάς Όθωνας του απένειμε το Αργυρό αριστείο και του έδωσε το 1844 τον βαθμό του ανθυπολοχαγού της φάλαγγας στον στρατό πράγμα πολύ τιμητικό για την εποχή του.

Παρακάτω η ανακοίνωση της προαγωγής του κατά την 20ή Ιανουαρίου του 1825 απόφαση του Εκτελεστικού.

Ο Δημήτριος Οικονόμου Λυκόδημος, Σταμάτης Ρόζος, Γεώργιος Γραφάκος, Γαλάνης Μιχαήλου Γαΐτανάρου, Σωτήρης Παγωνόπουλος και Κωνσταντίνος Ιω.Κυριακουλάκης εις τον της χιλιαρχίας, ο Μιχάλης Καραβοκυράκος, Κυριακούλης Ιω. Κυριακουλάκης, Ηλίας Κασάκος, Βασίλειος Λιγομυαλάκος ,Δημητράκης Βαβάκος, Παναγιώτης Ρετζιπεράκος, Δημήτριος Καράμπελας, Παναγιώτης Οικονομάκος ,Ιωάννης Φιορετάκος, Πιέρος Παπαδάκος και Ιω. Παυλάκος εις τον της υποχιλιαρχίας,

Είχε έναν γιό τον Δημήτρη ο οποίος έγινε παπάς. Το 1861 ο ίδιος υπογράφει ως δημογέροντας – ένορκος του χωριού Σκυφιάνικα. Ενώ το 1870 στους εκλογικούς καταλόγους υπογράφουν οι 4 εγγονοί του Ηλίας, Γιάννης, Σπύρος και Χαράλαμπος από τους οποίους κατάγονται οι σημερινοί Παπαδιάνοι των Σκυφιάνικων.

Αναφορές:

Ιερέας από Σκυφιάνικα περί 1790

Πιέρος Παπαδάκος 1807

Δημήτρης Παπαδάκος 1822 ιερέας

Χαράλαμπος Παπαδάκος 1842
Ηλίας Παπαδάκος 1846
Ιωάννης Παπαδάκος και Σπύρος Παπαδάκος 1847

Κουκουλοματιάνοι (Τόμπρα)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΟΥΚΟΥΛΟΜΑΤΗ

( ΤΟΜΠΡΑ )

ΠΑΤΡΙΑ:Φαρμακιάνοι ΓΕΝΟΣ: Κουκουλοματιάνοι

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: Ληγοριάνοι  Αντωνιάνοι  Σταυριανιάνοι  Μενουδιάνοι

 Η περίοδος της Τουρκοκρατίας ήταν γεμάτη κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές μεταβολές που οδήγησαν και σε μεγάλες πληθυσμιακές ανακατατάξεις. Αποτέλεσμα τέτοιων μεταβολών είναι και η εγκατάσταση της οικογένειας Κουκουλομάτη στο χωριό Τόμπρα της περιοχής του Μαλευρίου της Μάνης.

Η παράδοση λέει πως το αρχικό όνομα της οικογένειας ήταν Φαρμάκης. Κατοικούσαν στα Τζίτζινα Λακωνίας, ένα ορεινό χωριό του Πάρνωνα όταν για μη καθορισμένους λόγους ( πιθανόν σκότωσαν Τούρκο ) κατέβηκαν φυγόδικοι στην Μάνη όπου ήταν ελεύθερο έδαφος. Τρία αδέλφια ήταν φυγόδικοι. Ο Γρηγόρης, ο Αντώνης και ο Σταυριανός, οι οποίοι κατεβαίνοντας στην Μάνη τους υποδέχτηκε καλά στο χωριό Πηλάλα ένας παπουτσής ονόματι Μενούδος. Οι Φαρμάκηδες από υποχρέωση τον ονόμασαν αδελφό τους. Από τότε οι Κουκουλοματιάνοι χωρίζονται σε Ληγοριάνους, Αντωνιάνους, Σταυριανιάνους και Μενουδιάνους. Ωστόσο όλοι γράφονται Κουκουλομάτης. Το προσωνύμιο αυτό το πήραν διότι όταν εγκληματούσε ο μεγαλύτερος από τα τρία αδέλφια είτε από αποτροπιασμό είτε από την λάμψη της πυρίτιδας κάλυπτε τα μάτια του ( τα κουκούλωνε ).

Η οικογένεια Κουκουλομάτη θεωρητικά αποτελούν τους οικιστές της περιοχής της Τόμπρας καθώς πριν την κάθοδό τους ( γύρω στα 1700 ) η περιοχή ήταν χωράφια.

Μεγάλη ήταν η προσφορά της οικογένειας κατά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 κατά τον οποίο πάνω από 15 μέλη της οικογένειας συμμετείχαν ενεργά. Μάλιστα 2 από αυτούς τιμήθηκαν το 1840 με το αριστείο του αξιωματικού τιμής ένεκεν. Το 1850 στην Τόμπρα 2 από τους 3 κατοίκους που επιλέχθηκαν ως ένορκοι ήταν Κουκουλοματιάνοι.

Το 1870 η οικογένεια βρίσκεται σε μεγάλη ακμή μετρώντας 25 ντουφέκια (άνδρες ) καθιστώντας την ιδιαίτερα ισχυρή στην περιοχή καθώς ο αριθμός τους έκανε ιδιαίτερα υπολογίσιμους.

Η οικογένεια συμμετείχε ενεργά και κατά την διάρκεια των βαλκανικών πολέμων ενώ μέχρις σήμερα δραστηριοποιείται στα χωριά του Γυθείου.